Obraz
4(1)

174 5. Koszty i przychody - definicje i klasyfikacja. Ewidencja kosztów

Pozostałe przychody i koszty operacyjne ¹

Do ewidencji pozostałych kosztów operacyjnych jest przeznaczone konto „Pozostałe koszty operacyjne”. Wciągu okresu sprawozdawczego wszystkie pozycje tych kosztów księguje się po stronie debetowej tego konta. Są to między innymi: przekazane darowizny, odpisane przedawnione należności, wartość netto zlikwidowanego środka trwałego, strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych. Na koniec okresu obroty debetowe konta „Pozostałe koszty operacyjne" przenosi się na konto „Wynik finansowy”

W ramach pozostałych przychodów operacyjnych ujmuje się przychody jednostki niezwiązane bezpośrednio z jej zwykł;} działalnością, a w szczególności zysk ze zbycia środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, odpisane przedawnione lub umorzone zobowiązania, otrzymane kary, odszkodowania i tym podobne². Do ewidencji zdarzeń wpływających na powstanie tego typu przychodów służy konto wynikowe „Pozostałe przychody operacyjne”, na którym operacje gospodarcze ujmuje się po stronic kredytowej. Na koniec okresu sprawozdawczego obroty tego konta przenosi się bezpośrednio na stronę kredytową konta „Wynik finansowy”. Ewidencję powyższych kosztów i przychodów można uszczegółowić wprowadzając konta analityczne.

Ustalenie na koncie „Wynik finansowy” salda końcowego po uwzględnieniu przychodów i kosztów' podstawowej oraz pozostałej działalności operacyjnej pozwala na obliczenie wyniku z działalności operacyjnej osiągniętego w danym okresie sprawozdawczym (zob. ilustracja 5.10).

Przychody i koszty finansowe ³

Na koszty finansowe składają się koszty związane z korzystaniem z kapitału obcego, na przykład odsetki od kredytów' i pożyczek, ujemne różnice kursowe, strata ze zbycia inwestycji. Koszty finansowe są ewidencjonowane na koncie „Koszty finansowe” po stronic debetowej. Zapisem kredytowym przeksięgowuje się je na konto „Wynik finansowy”.

Do ewidencji przychodów finansowych stosuje się konto „Przychody finansowe”. Tak jak na każdym koncie przychodów, operacje ujmuje się na nim po stronic kredytowej. Do typowych przychodów finansowych należą między innymi: zysk ze zbycia inwestycji, naliczone odsetki od należności, dodatnie różnice kursowe⁴. Na koniec okresu sprawozdawczego obroty kredytowe konta „Przychody finansowe” przenosi się na konto „Wynik finansowy”. Ewidencję powyższych kosztów i przychodów można uszczegółowić przez wprowadzenie kont analitycznych.

Ustalenie na koncie „Wynik finansowy” salda końcowego po uwzględnieniu przychodów i kosztów działalności operacyjnej oraz finansowej pozwala na obliczenie wyniku z działalności gospodarczej uzyskanego w danym okresie sprawozdawczym (zob. ilustracja 5.10).

Straty i zyski nadzwyczajne ⁵

Straty i zyski nadzwyczajne są skutkiem finansowym zdarzeń powstających poza zwykłą działalnością podmiotu i takich, których ze względu na czynniki losowe kierownictwo nie może kontrolować. Według zapisów Ustawy o rachunkowości pozycje te występują w praktyce niezwykle rzadko.

Do ewidencji takich zdarzeń służą konta „Straty nadzwyczajne” oraz „Zyski nadzwyczajne”. Konto „Straty nadzwyczajne” funkcjonuje jak konto kosztów, czyli operacje księguje się po stronie debetowej, a na koniec okresu obroty tego konta przenosi się na stronę debetową konta „Wynik finansowy”. Z kolei konto „Zyski nadzwyczajne” traktuje się jak konto przychodów, w związku z czym operacje księgowe ujmuje się po stronie kredytowej, a na koniec okresu obroty tego konta przenosi się na stronę kredytową konta „Wynik finansowy”.

Po przeniesieniu na konto „Wynik finansowy” obrotów' kont „Straty nadzwyczajne” i „Zyski nadzwyczajne” saldo końcowe wyraża wielkość wyniku finansow-ego brutto osiągniętego w danym okresie sprawozdawczym (zob. ilustracja 5.10).

1

Szerzej o pozostałych przychodach i kosztach operacyjnych - zob. rozdział 8.

2

Niektóre przychody z tej działalności są wykazywane jako przychody brutto, bez pomniejszania ich o odpowiadające im koszty, inne zaś ujmuje się po pomniejszeniu tych przychodów o koszty ich uzyskania, czyli jako zyski lub jako straty (pozostałe koszty operacyjne). Kompensowanie kosztów i przychodów dotyczy zbycia aktywów trwałych o charakterze niefinansowym (niczaliczanych do inwestycji), to znaczy środków trwałych, środków trwałych w budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych.

3

^Jl Szerzej o przychodach i kosztach finansowych - zob. rozdział 8.

4

Przy wykazywaniu przychodów i kosztów działalności finansowej obowiązuje takie podejście, jak w wypadku pozostałej działalności operacyjnej, to znaczy niektóre przychody i koszty finansowe wykazuje się jako wielkości brutto, inne zaś jako wielkości netto, czyli jako zyski lub straty. Kompensowanie kosztów i przychodów finansowych dotyczy zbycia inwestycji i naliczenia różnic kursowych.

5

^2J Szerzej o stratach i zyskach nadzwyczajnych - zob. rozdział 8.