Obraz5 2

możliwość zastosowania sankcji przez dyrektora domu wobec jego mieszkańca. Najdotkliwszą z kar jest usunięcie z grona użytkowników. Użycie środków dyscyplinujących w tych placówkach wymaga dużej ostrożności z uwagi na destynatariuszy, którymi są osoby chore, starsze, niepełnosprawne, niemające często świadomości swoich obowiązków. Władztwo zakładowe jest niezbędne do zapewnienia porządku i dyscypliny oraz do realizacji celów zakładu Jednakże korzystanie z niego musi odbywać się w granicach prawa i podlegać kontroli zewnętrznej. W domach pomocy społecznej kontrola wykonywana jest w szczególności przez wojewodę.

Zakład administracyjny charakteryzuje się również wyodrębnieniem organizacyjnym i dysponowaniem określonymi środkami materialnymi. Domy pomocy społecznej posiadają odpowiednią infrastrukturę techniczną, umożliwiającą im świadczenie usług oraz organ zarządzający, kierujący. Jak większość zakładów administracyjnych, nie mają osobowości prawnej.

dom czy zakład?

Wypada zauważyć, że domy pomocy społecznej są pod wieloma względami zakładami szczególnymi. Wskazuje na to przede wszystkim charakter ich usług świadczonych całodobowo i bezterminowo. Dla pensjonariuszy placówki te są domami, a personel i współmieszkańcy niejednokrotnie zastępują rodzinę. Tylko dla niektórych pobyt w placówce jest świadomie wybranym sposobem na dalsze życie. Wielu mieszkańców, zwłaszcza domów przeznaczonych dla osób starszych, ma trudności w odnalezieniu się i przystosowaniu do nowych warunków. Mają poczucie krzywdy, osamotnienia i odtrącenia przez najbliższych²¹. Dlatego oprócz usług zaspokajających podstawowe potrzeby bytowe świadczonych przez domy, ważne są również więzi międzyludzkie, gesty sympatii, przyjaźni i otwartości, których nie da się wyznaczyć przepisami prawa.

6.6. Kwalifikacje osób kierujących jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej

wykształcenie i doświadczenie

Wobec osób kierujących jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej ustawodawca przewidział specjalne wymagania dotyczące wykształcenia i doświadczenia zawodowego. Zgodnie z art. 122 ust. 1 u.p.s. osoby te są zobowiązane posiadać co najmniej trzyletni staż pracy w pomocy społecznej²² oraz spe-cjalizaqę z zakresu organizacji pomocy społecznej lub ukończone studia podyplomowe, których program uwzględnia minima programowe przewidziane dla wspomnianej specjalizacji. Wymagania te nie dotyczą osób kierujących pla-

¹¹ Zob. D.M. Piekut-Brodzka, Domy pomocy społecznej - sytuacja i warunki żyda mieszkańców, PiZS 1996, nr 8-9, s. 25.

²² W wyroku z dnia 18 listopada 2009 r. (IV SA/Wr 428/09, LEX nr 560070) WSA stwierdził, że pod pojęciem „staż pracy w pomocy społecznej" należy rozumieć okres zatrudnienia w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz pracę w organizacjach pozarządowych działających w obszarze pomocy społecznej czy też pracę w wydziale polityki społecznej urzędu wojewódzkiego. Nie spełnia warunku stażu pracy piastowanie stanowiska wójta (burmistrza, prezydenta miasta), z którym łączy się jedynie nadzór nad wykonywaniem zadań z zakresu pomocy społecznej.