Obraz34

H

SBE

*

i

ATKK

na t> m. że sposób ten uczy młodzież trudnej sztuki rozwiązywania problemów. Nauka ta wiąże się zarówno z rozwijaniem motywacji sprzyjającej „atakowaniu problemów”, jak to określił Z. Pietrusiński (1983), jak i przede wszystkim z nabywaniem doświadczeń w samym rozwiązywaniu problemów praktycznych i teoretycznych. Jedno zazwyczaj towarzyszy drugiemu. Stopniowe nagromadzanie się tych doświadczeń sprawia, że uczeń coraz chętniej zabiera się do ..atakowania” problemów, że - co więcej - sam zaczyna je rozwiązywać, a nade wszystko, że potrafi coraz sprawniej się z nowym problemem uporać. Ma to swoje ważkie znaczenie dla ukształtowania postawy twórczej młodego człowieka.

Uwagi do samodzielnego studiowania

Nauczanie problemowe jest przedmiotem dużego zainteresowania psychologii i dydaktyki. Wśród zasługujących na przestudiowanie prac psychologów na plan pierwszy wysuwam książkę J. Ko-ziekckiego Rozwiązywanie problemów (1969). a przede wszystkim rozdziały: drugi - o rozwiązywania problemów poznawczych i czwarty - o kształtowaniu umiejętności rozwiązywania problemów. Inną.    się do samodzielnego studiowania pozycją psychologiczną, jest książka

TL PłctrasiRskiego Myślenie twórcze (1969). gdzie obok obszernej charakterystyki procesu twórczego znajdzie czytelnik opis wielu metod problemowych, w tym i syncktyki. Z prac dydaktycznych warto przestudiować poświęcone w całości nauczaniu problemowemu książki: Cz. Kupi-siewicza O efektywności nauczania problemowego (wyd. V, 1976) i W. Okonia Nauczanie problemowe we współczesnej szkole (wyd. 3. 1987) oraz wybrane rozdziały w książkach: SL Baś-cika Uaktywnienie metod nauczania (1966) — rozdziały V i VI; K. Lecha Rozwijanie myślenia uczniów przez łączenie teorii z praktyką (1960) - rozdziały III-V. J. Kujawińskiego Indywidualizowane nauczanie problemawo-grupowe w szkole podstawowej (1978) — rozdziały IV i V. S. Palki Praca badawcza uczniów w procesie kształcenia (1977) — rozdziały IV i V oraz MS. Szymańskiego Twórczość i style poznawcze uczniów (1987). Wielu cennych informacji o nauczaniu problemowym mogą również dostarczyć dość liczne prace z dydaktyki poszczególnych przedmiotów nauczania

Zadania

1.    Na czym polegają różnice między uczeniem się naturalnym i sztucznym?

2.    Wykaż, że mimo swoich braków nauczanie podające może mieć walory poznawcze i wychowawcze.

3.    Opracuj własną definicję nauczania problemowego.

4.    Zaplanuj temat i przebieg lekcji problemowej, na której uczniowie będą rozwiązywać problem typu „odkryć”.

5.    Zaplanuj temat i przebieg lekcji problemowej, w czasie której będzie miało miejsce myślenie dywergencyjne.

Żal nam stubarwnej leczy, co blednie: Cudownych marud, co blask swój tracą. Lecz bidzie muszą prawdy powszednie Zdobywać pracą

Aityt Jriiłuoai Mn'

Rozdział dwunasty NAUCZANIE PROGRAMOWANE

Nowe zastosowania techniki w procesie kształcenia

Gwałtowny rozwój techniki po drugiej wojnie światowej zaczął wywierać coraz większy wpływ na szkołę. W uwolnionych od widma wojny krajach europejskich i w USA zaczęto przemyśliwać nad tym, jak można wykorzystać szybko wzrastające możliwości techniki dla potrzeb edukacji. Wysiłek myśli technicznej zaczął towarzyszyć rozwojowi poglądów pedagogicznych. W sferze tych poglądów do głosu doszedł spór między zwolennikami przewagi obrazu bądź przewagi słowa w procesie kształcenia. Wtedy to właśnie powstał termin kształcenie wizualne, którego założenia najobszerniej przedstawił Patrick G. Meredith w książce Visual education and the new teacher(1946). Ale nie tylko pedagodzy myśleli o tym, jak werbalną edukację zastąpić edukacją wizualną. Jednocześnie socjolodzy zaczęli forsować tezę, że na miejsce kultury słowa pojawia się kultura obrazu - jako efekt ekspansji filmu, telewizji i rozwoju innych środków masowej komunikacji. Stąd i Meredith pisał o lekcjach prefabrykowanych, które miałyby zastąpić lekcje tworzone „na żywo” przez nauczyciela. Stąd też zaczęto mniemać; że taka pedagogika nowych środków spowoduje dobroczynne skutki w systemie edukacji, uatrakcyjni nauczanie i wychowanie, zwiększy wysiłek uczniów, dostarczy materiału zasilającego myślenie i wyobraźnię.

Na tym tle pojawiło się przekonanie, że postęp w pracy szkoły współczesnej można mierzyć, między innymi, skalą umiejętnego wy korzy stania środków dydaktycznych. Takiego więc wykorzystania, które prowadzi do skuteczniejszego niż dotąd wpływu szkoły na rozwijanie osobowości dzieci, młodzieży i dorosłych, a zarazem lepiej niż dotąd przygotowuje wychowanków do samodzielnego posługiwania się środkami, jak też umiejętnego wykorzystywania stale rozwijającej się techniki dydaktycznej w ich dalszej, poszkolnej edukacji ogólnej i zawodowej.

Pojęcie techniki kształcenia czy technologii dydaktycznej wiąże się z treściowymi i technicznymi problemami przekazywania i wymiany informacji między nauczycielem lub tym, co go zastępuje, a uczącym się człowiekiem. Niekiedy, w skrajnym przypadku indywidualnego uczenia się. nauczyciela mogą całkowicie zastąpić takie środki „twarde” {hardware), jak magnetofon, radio, gramofon, maszyna dydaktyczna czy komputer, oraz zawierające treść programową - środki „miękkie” (software\ a więc programy zapisane na taśmach