Obraz87

Osobną odmianę zadań gmpy pierwszej stanowią prace, których celem jest uzupełnienie materiału omawianego na lekcji. Tego rodzaju zadania domowe stosuje się najczęściej w nauczaniu języka polskiego, a także języka obcego, historii, geografii, biologii. Chodzi w nich przede wszystkim o wykorzystanie lektury w celu wzbogacenia wiedzy uczniów. Oto w związku z przerobioną lekcją poleca się uczniom przeczytać i odpowiednio opracować rozdział podręcznika, wyjątek z lektury uzupełniającej lub artykuł z czasopisma. Celem tych działań jest nie tylko rozszerzenie wiadomości i umiejętności uczniów, lecz także wdrożenie młodzieży do samodzielnego posługiwania się książką i czasopismami. W związku z tym. poczynając od klas najniższych, stopniuje się odpowiednio trudności związane z przyswajaniem techniki samodzielnej pracy z książką.

Do drugiej grupy zalicza się wszystkie te zadania domowe, które mają na celu utrwalenie przyswojonego materiału, a mianowicie zadania polegające na dalszym uczeniu się treści uprzednio na lekcji przyswojonej oraz na trwałym zapamiętaniu. Zadania te polegają często na uczeniu się z podręcznika, przy czym treść którą uczniowie utrwalają, jest im już znana. Przy wykonywaniu takich zadań grozi stale niebezpieczeństwo dosłownego i niekiedy bezmyślnego zapamiętywania całych ustępów. Zapobiega temu wysuwanie w toku uczenia się problemów, na które uczeń poszukuje odpowiedzi w trakcie lektury.

Pamięciowe opanowywanie wierszy lub innych tekstów wymaga również od ucznia umiejętności uczenia się, dobrze jest więc, początkowo dla przykładu, organizować tę pracę na lekcjach. Gdy uczniowie przekonają się, że jednorazowe uczenie się wiersza jest mało skuteczne, będą rozkładać uczenie się na kilka dni, do czego można ich wdrożyć kontrolując w tym czasie ich postępy.

Niezależnie od ustnego utrwalania materiału stosuje się bardzo często w tym samym celu prace pisemne. Mogą one mieć różnorodne formy, od streszczenia aż do prac całkiem samodzielnych, w których uczniowie posługują się zdobytą na lekcjach wiedzą.

Trzecią grupę stanowią prace domowe, mające na celu kształtowanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń. Zadania tego rodzaju stosuje się często, przede wszystkim w nauczaniu tych przedmiotów, które wymagają ukształtowania wielu sprawności. Chodzi tu głównie o język ojczysty, a obok niego o języki obce, matematykę, zajęcia techniczne i wychowanie fizyczne.

Zadania domowe z języka ojczystego i języków obcych mają sprzyjać rozwijaniu umiejętności i nawyków mówienia, czytania i pisania, posługiwania się książką, mają wdrażać młodzież do analizowania dzieł literackich, umożliwiać przeżywanie ich piękna, przyzwyczajać do stałego obcowania z literaturą i sztuką. Wymagają one wiciu i to odpowiednio urozmaiconych ćwiczeń; Zadania domowe w dziedzinie matematyki obejmują oprócz różnego rodzaju ćwiczeń pamięciowych, ćwiczenia pisemne oraz zadania tekstowe o różnorodnej treści teoretycznej i praktycznej. Szczególnie może zainteresować uczniów samodzielne układanie zadań oraz rozwiązywanie zadań coraz trudniejszych, związane z porównywaniem postępów w pracy poszczególnych uczniów i całych klas.

Omówiliśmy powyżej trzy podstawowe gmpy zadań domowych. Chcemy podkreślić, że często nauczyciele zadają uczniom prace domowe, w których występują wszystkie trzy omówione cele, a jednocześnie pojawiają się inne. Dotyczy to zwłaszcza prac wymagających większego stopnia samodzielności, a nawet pewnego pierwiastka twórczości. Można tu mówić o takich rodzajach prac, jak np. wypracowania, artykuły i utwory literackie do

gazetki szkolnej, listy, układanie zadań, wykonywanie pomocy naukowych, opracowywanie pomysłów w zakresie ulepszenia pracy na działce szkolnej, doskonalenia narzędzi itp. Wykonując tego rodzaju prace, uczniowie rozszerzają swoje wiadomości, • uczą się je stosować w nowych sytuacjach, utrwalają wiadomości uprzednio przyswojone oraz kształtują pożądane umiejętności, nawyki i przyzwyczajenia, rozwijają zmysł obserwacyjny i wyobraźnię oraz samodzielność we własnym myśleniu i działaniu twórczym.

Zadawanie pracy domowej

Ponieważ przy wykonywaniu pracy domowej uczeń jest pozostawiony sam sobie, nauczyciel poświęca wiele uwagi jej zadawaniu. Przede wszystkim chodzi o powiązanie samej treści pracy domowej - w sposób zrozumiały dla uczniów - z treścią lekcji. Chodzi też o to, aby uczniowie dokładnie rozumieli, w jaki sposób mają wykonywać tę pracę. W tym celu w planie każdej lekcji przewiduje się odpowiedni czas na zadawanie. Najczęściej jest to końcowy fragment lekcji, gdy po dokładnym przerobieniu nowego materiału oraz powtórzeniu go i uporządkowaniu, uczeń potrafi łatwiej zrozumieć treść pracy domowej. Niekiedy jednak zadawanie pracy domowej może nastąpić z uzasadnionych względów na początku lub w środku lekcji.

Nad całością zadawania w klasie czuwa wychowawca klasowy. Dba on zwłaszcza o to, aby nie przeciążać uczniów pracą domową, a przy tym, aby obciążenie i z poszczególnych przedmiotów, i w poszczególne dni tygodnia było [równomierne. Ogólnie biorąc czas pracy domowej w szkołach polskich nie jest zbyt wysoki. Badania Barbary Wilgockiej-Okoń (1976) przedstawiające obciążenie uczniów w kolejnych dniach tygodnia zaprzeczają alarmom podnoszonym co pewien czas przez dziennikarzy. Stan ten w odniesieniu do klas V-VIII szkoły podstawowej przedstawia rys. 7.

i    w E23 «*•

Rys. 7. Organizacja pracy domowej

533