Obraz7

/ndc dics rvliqaos omncs dic essc kalcndas.

Nomen sortiri debent a mensi scąucnti.

Dzień, który dziś określimy juko 24 |_UIe zwany jako VI przed kalendami marcowymi (sca/^i /^ał bv wzoru: 28 + 2 - 6 = 24; ogólnie M + 2 - /< ₌ ^ “ ^e,,(hs)_% ^ ^ w miesiącu. R data w formacie rzymskim. /)    ^ ^fo

siejszym. Kiedy kalendarz juliański ustali!, że u * t ^acie* ^ dodaje się dzień właśnie z tą datą. byl to jeszcze ,, ^J Pr*^cstę_p ^ szósty przed kalendami marcowymi, stąd wzięli ^JC‘ ^Cn ^^rugij sexfus. która potem przeszła na nazwę roku prz w? ^JCg0 na^u Znając wzór przeliczania rachuby rz\ msk bez kłopotu wyznaczymy daty graniczne Wiclk-m ^VVsMc,,v_n na.« komput w rozdziale o świętach ruchomych "'J*' PoJ

Pascha nec undenas aprilis er antę kalcndas Kec post sepienas maij valer esse kalcndas

Według moich obliczeń są to daty 22 marca i 26 kwietnia.

Użytkownicy tego systemu bardzo często się mylili, ale tonie-wielkie dla nas pocieszenie, jeśli musimy być dodatkowo czujni, chcąc poznać prawdziwą datę jakiegoś zabytkowego listu czy odnotowany udzieś wydarzenia. Panuje w tym względzie duża różnorodność. Już Jan z Czarnkowa (zm. 1387) w swojej kronice dość konsekwentnie datuje według kolejnych dni miesiąca, zarzuciwszy zupełnie datację rzymską (kalendy, idy i nony). Natomiast np. jeszcze Modus Epistołami krakowskiego profesora Jana Ursyna, wydany w 14% r., ale uchodząc) już za w pełni renesansowy, uważa system datowania według kalend za „konieczny przy pisaniu listów”, poświęca tej sprawie rozdział 42 i zamieszcza dokładną tabelę, w której na przykładzie stycznia podaje, jak się nazywają jego kolejne dni w systemie rzymskim. Zgodnie z renesansowym doktrynerstwem dodaje pouczenie: „Ci, którzy piszą: pierwszego stycznia, zamiast: w kalendy styczniowe, piszą błędnie i barbaryzują język łaciński”.

Również datowanie \u*dlu^ świąt chrześcijańskich nic było pozbawione pułapek. Największe trudności sprawia datowanie "*• ug świąt ruchomych, które przypadały co roku na inny dzień, czę sto innego także miesiąca. Głównie po to muszą dziś historycy zn#

„v^^cnd nozumialy. który tez zapewnia jednolitą obiektyw*.

C ^^iS,l,ont.as. datowanie według imion świętych przyspa^ rodzaju. Jest wielu św.ętych tego samego imienia 'ⁿ , wtecei niż jedno sw.ęto: w rożnych diecezjach są _nfe ^n,aJ‘Vnvv. ale niekiedy . różne daty obchodzenia święta tci

J^^eZe

^j^oSOb>' ichnie stosowano jeszcze inny rodzaj datowania- we-^P°*T które numerowano w stosunku do jakiegoś okresu li-W*'' (wielki post. adwent) lub sygnalizowano incipitem wersu Ocznego t'^_{/y dane}j _ni_cdzie!i. Określenia niedziel stanowią coś .stęp®'?^{0 z}. _nazw własnych, które można znaleźć w podręczni-* "logii- To jest z kolei przyczyna, dla której trzeba znać ^•^KStym mottem poradników, które uczyły sztuki układania łinirgtf ^uę _s)owa Augustyna. W domu Bożym cztery Ręczy są ^kJffj^IZa’gramatyka, muzyka, prawa i komput (quattuor sunt nc-■:rtM^ne- k. Domini, scilicet grammatica, musica, canones. et

rtssana w

gr;

^Najważniejszą umiejętnością kompulystyczną było określa-. położenia na niebie słońca i księżyca, z czego wynika również rfenie faz tego ostatniego, gdyż są one odzwierciedleniem L o jaki odchyla się na sferze niebieskiej księżyc od słońca: nvv zerze jest nów (księżyc w tym samym miejscu na niebie co dońce). przy 1K0° księżyc jest naprzeciwko słońca, i widzimy całą .20 oświetloną powierzchnię, co nazywamy pełnią. Podstawową wiedzę o obrotach ciał niebieskich przekazywano w astronomicznej części szkolnego programu quadrivium. Nie polegało to oczywiście na prowadzeniu jakichś obserwacji, ale na poznawaniu tabel, w których pozorne ruchy planet na sferze niebieskiej były opisane. Computus występował także często w formie wierszowanej (indeks Walthera ma 44 hasła), niekiedy nawet korzystającej z alfabetu: „Conipotus his alphabeto confectus habetur (W3079, 60 dystychów, m.in. z XII w.). Wiele stosowało różne pomoce mnemotechniczne. np. zgięcia stawowe obu stron lewej dłoni (doctńna ^lUflcturis ma nas sinistre). Taką prostą technikę spotykamy śladowe ,‘^S2czc dziś w znanym sposobie pokazywania dzieciom różnicy w ^^0sc* kolejnych miesięcy na zestawionych pięściach: dłuższy

249