Obraz4 2

wiek jest niepowtarzalną wartością i ma prawo do samostanowienia, równouprawnienie w korzystaniu z usług socjalnych bez względu na rasę, płeć, wiek, poglądy polityczne, status społeczny, zapobieganie praktykom dyskryminującym, obiektywmość zawodowego osądu i samodoskonalenie¹.

poufność

Obowiązki pracownika socjalnego powinny być analizowane w kontekście zasad, celów i zadań pomocy społecznej oraz postępowania w sprawie przyznawania świadczeń. Z przepisów ustawy o pomocy społecznej wynika wiele powinności, które odnoszą się do podmiotów stosujących ustawę, w tym pracowników socjalnych. Powinni oni dbać o ochronę dóbr osobistych osób korzystających z pomocy społecznej, nie podawać do wiadomości publicznej nazwisk świadczeniobiorców oraz rodzaju i zakresu przyznanego świadczenia, zaś dane osób korzystających (ubiegających się) z pomocy społecznej mogą przetwarzać tylko w zakresie niezbędnym do przyznawania świadczeń (art. 100 u.p.s.).

dyferencjacja zadań i nowe wyzwania

Ustalenie trwałego i jednolitego katalogu zadań pracownika socjalnego jest niemożliwe. Zadania te ulegają zmianom stosownie do zmian zachodzących w administracji publicznej. Dyferencjacji podlegają świadczenia z pomocy społecznej, z czym nieodłącznie wiążą się nowe obowiązki pracowników socjalnych. Przykładem mogą tu być różne programy indywidualne: dla bezdomnych, uchodźców, osób poddanych zatrudnieniu socjalnemu oraz kontrakty socjalne, których opracowaniem i realizacją zajmują się obecnie pracownicy socjalni. Nowe wyzwania przynoszą również nowelizacje prawa. Można tu wspomnieć o reformie systemu świadczeń rodzinnych, która ustanowiła dla samorządów terytorialnych zadania w zakresie przyznawania i wypłaty świadczeń. Wiele nowych zadań dla pracowników socjalnych przewiduje również ustawa o zatrudnieniu socjalnym, zwłaszcza poprzez powołanie centrów integracji społecznej, które mają zatrudniać przedstawicieli omawianej grupy zawodowej.

Szeroki i zróżnicowany katalog zadań wskazuje na wiele ról, jakie musi współcześnie wypełniać pracownik socjalny. Jest on przede wszystkim organizatorem środowiska lokalnego, animatorem, koordynatorem, społecznikiem, pedagogiem i wychowawcą. Przynosi nie tylko wsparcie potrzebującym, lecz również powoduje ich doskonalenie, dowartościowanie i pozytywne nastawienie do życia i dalszych zmian².

uprawnienia

ułatwiające

wykonywanie

zawodu

W porównaniu z obowiązkami zakres uprawnień pracowników socjalnych jest niewielki. Przywileje te można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej należy zaliczyć uprawnienia mające na celu umożliwienie lub ułatwienie pracownikom socjalnym wykonywanie obowiązków. Drugą grupę stanowią przywileje dotyczące prestiżu zawodowego³. Do pierwszej kategorii zalicza się uprawnienie polegające na korzystaniu z prawa pierwszeństwa przy wykonywaniu swoich zadań w urzędach, instytucjach i innych placówkach, or-

201

1

   D.M. Piekut-Brodzka, Aspekty etyczne pracy socjalnej i pomocy społecznej, PiZS 1993, nr 8, s. 52.

2

   S. Kawula, Pedagogika spotoczna jaku przedmiot studiów, Olsztyn-Gdańsk 1995, s. 27.

3

   B.M. Ćwiertniak, W. Koczur, Status zawodowy pracowników socjalnych w przepisach ustawy o pomocy -wiecznej, PiZS 2000, nr 6, s. 13.