Obraz5

„iMtoafcttofctpilKjti

l Crąśct riwnowtzące dli gmin i powiatów oraz część regionalna dla woje-iMrw tworzone są przw wpłaty do budżetu państwa bogatszych jednostek i następnie kwoty te są dzielone na wszystkie jednostki samorządu tery-tonalnego Rozwiązanie to jest kontynuowaniem w tym względzie dotychczasowych doświadczeń.

j Pozytywnie należy ocenić wspieranie jednostek samorządu terytorialnego w wysokości 5% dochodów uzyskiwanych przez nie w związku z realizacją zadań zleconych.

Wracając do ustawowych źródeł prawa dotyczących budżetów samorządowych. należy wskazać na tzw. ustawy ustrojowe, tj.:

. ustawy 11 marca 1990 r. o samorządzie gminnym¹⁶,

~ ustawy z 5 czerwca 1998 r o samorządzie powiatowym ' ,

, ustawę z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa

Cs&wy tt regulują zagadnienia Fmansowe poszczególnych szczebli samorzą-juKiytorialnego. Brzmienia przepisów tych ustaw są bardzo zbliżone, a niekiedy «tęcz identyczne, jak przepisy zawarte w ustawie o finansach publicznych oraz «ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego W tej sytuacji nie będą one tu szczegółowo omawiane.

Istotna dla gospodarki finansami lokalnymi jest ustawa z 7 października IfK r. o regionalnych izbach obrachunkowych¹⁹ Ustawa ta dotyczy wykony-•flu przez izby nadzoru i kontroli finansów samorządu terytorialnego.

Kontrola finansowa jest szczególnym rodzajem kontroli. Jej przedmiotem ją zjawiska i procesy finansowe. Polega ona na ustalaniu stanu obowiązującego i stanu rzeczywistego oraz ustalaniu i wyjaśnianiu ewentualnej niezgodności między nimi W jednostkach samorządu terytorialnego kluczową rolę w realizacji wstępnej kontroli finansowej odgrywa skarbnik (gminy, powiatu, województwa). Wstępna, prowadzona przez niego kontrola polega na ocenie zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym. Polega ona także • ocenie kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących tych operacji r Dowodem przeprowadzenia wstępnej kontroli finansowej jest złożenie przez dvtmka na dokumentach dotyczących operacji podpisu - tzw. kontrasygnaty*⁰, ■fltaygnatt oznacza, że skarbnik nie zgłasza zastrzeżenia do merytorycznej oceny operacji i jej zgodności z prawem. Oznacza niezgłaszanie zastrzeżeń do

•WiiMoir.Nf 142, pot 1591 •WJi 3001 r Nr 142,pi 1592 *0fU 12001 f Nr |I2 pro 1500 MlWOlr. Nr 55.^.577

HHNn talowym kimpnymj mott zostać obywatel polski, mający zdolność do czynności tyl tamy a priMptwi finansowe, skarbowe, posiadający wymagane wy-■Mb I praktykę * kil*gnwo<ci

kompletności oraz formalnorachunkowcj rzetelności i prawidłowości dokumentów. Tym samym skarbnik akceptuje takie zobowiązania, które wynikają z danej operacji oraz potwierdzają, Ze mieszczą się one w planie finansowym i jednostka posiada środki finansowe na ich pokrycie.

Warto wskazać takie na rolę audytu wewnętrznego, fakultatywnie funkcjonującego w jednostkach samorządu terytorialnego. Został on wprowadzony ustawą z 27 lipca 2001 r⁴¹. Fakultatywność istnienia audytu wewnętrznego w jednostkach samorządowych uzależniona jest od tego. czy gromadzą one znaczne środki publiczne bądź dokonują znacznych wydatków publicznych W rozporządzeniu z 20 XII 2002 r. Minister Finansów określił na 35 min zł rocznie kwotę przychodów lub wydatków publicznych, której przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego.

Audytem wewnętrznym jest ogół działań prowadzących do oceny funkcjonowania jednostki w zakresie gospodarki finansowej pod względem legalności, gospodarności, celowości, rzetelności, przejrzystości i jawności⁴².

Wracając do roli regionalnych izb obrachunkowych (RIO) dotyczącej kontroli i nadzoru nad gospodarką finansową samorządu terytorialnego, należy podkreślić, że uprawnieni* izb w tym względzie zostały znacznie rozszerzone zmianą ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych z 24 lipca 2003 r. Zgodnie z przepisami tej ustawy, wprowadzono nową formę działalności kontrolnej RIO. a mianowicie raport RIO o stanie gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego Doprecyzowano przepisy o wymogach i statusie członków kolegium izby, wprowadzając zasadę ich wyboru w drodze konkursu. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami, RIO prowadzą dwa podstawowe rodzaje kontroli finansowej jednostek samorządu terytorialnego:

-    kontrolę kompleksową gospodarki finansowej jednostek samorządowych,

-    kontrolę bieżącą uchwal podejmowanych przez organy tych jednostek w zakresie spraw finansowych.

Kontrole kompleksowe przeprowadzane są co najmniej raz na 4 lata i dotyczą całokształtu zagadnień finansowych.

Kontrole bieżące dotyczą uchwał w zakresie spraw finansowych Należy zaznaczyć, że izba może taką kontrolę prowadzić z własnej inicjatywy lub na wniosek agencji, funduszy celowych.

W związku z wykonywaną kontrolą inspektorzy RIO mają uprawnienia do:

-    żądania niezbędnych informacji.

-    wstępu na teren i do pomieszczeń jednostek kontrolowanych, ⁴¹B Kuc. Audyt wewnętrzny, TCorin i praktyka. Wina w* 2002.

^4ł E Rutkowski, Finnnsc lokalne w dobie akcesji Dora Wydawtuci> ABC, WIMM MN

115