1098872522

WSTĘP

Finanse jednostek samorządu terytorialnego, tj. gmin, powiatów i województw są integralną częścią finansów publicznych i wiążą się z organizacją i strukturą podziału terytorialnego państwa, z zasadami podziału zadań publicznych pomiędzy poszczególne szczeble władzy i administracji publicznej, ze wspieraniem rozwoju lokalnego i regionalnego oraz z zakresem decentralizacji finansów publicznych. Stopień decentralizacji finansów publicznych wymaga analizy decentralizacji dochodów i wydatków publicznych. Decentralizacja dochodów publicznych wskazuje na udział samorządu terytorialnego w strukturze zgromadzonych dochodów publicznych ogółem (lub rządowych - szczebla centralnego), natomiast decentralizacja wydatków publicznych wskazuje jaką część zadań publicznych realizuje samorząd terytorialny; jej miarą jest udział wydatków samorządu terytorialnego w wydatkach publicznych ogółem (lub rządowych - szczebla centralnego).

Gospodarowanie publicznymi zasobami pieniężnymi przez JST ze względu na stale rosnące potrzeby społeczne oraz ograniczoność posiadanych zasobów, powinno być racjonalne. Konieczna jest więc racjonalizacja działania władz samorządowych w celu pozyskania środków ze źródeł budżetowych (np. aktywna lokalna polityka podatkowa, kształtowanie konstrukcji opłat lokalnych, efektywne gospodarowanie majątkiem JST) oraz ze zwrotnych źródeł finansowania (np. przeprowadzanie analiz opłacalności zaciągnięcia kredytów bankowych lub wyemitowania obligacji komunalnych w celu pozyskania środków na realizację inwestycji samorządowych). Niezbędne są też działania w kierunku racjonalizacji wydatków JST, gdyż w ocenie gospodarowania zasobami pieniężnymi nie tylko istotne jest czy zaplanowane zadanie zostało wykonane, ale jakie poniesiono koszty na jego realizację i jakie otrzymano efekty.

Celem publikacji jest przedstawienie złożonej problematyki finansów jednostek samorządu terytorialnego w ujęciu teoretycznym i empirycznym. Opracowanie zostało wzbogacone analizą danych dotyczących finansów JST w Polsce w latach 2004-2010 na tle państw członkowskich Unii Europejskiej, a w tym ich dochodów, wydatków, wyniku budżetu i długu.

Podręcznik podzielono na dziesięć rozdziałów, które dotyczą następujących aspektów problematyki finansów JST: istoty i zadań JST, gospodarki finansowej JST, gospodarki budżetowej i budżetu JST (dochodów, wydatków, wyniku budżetu) i długu JST, a także zarządzania, polityki, strategii, kontroli i audytu w sferze działalności finansowej JST.

Rozdział 1 poświęcony został omówieniu istoty i cech samorządu terytorialnego oraz jego ustroju z uwzględnieniem zmian jakie zaszły w tym zakresie od 1990 r. Zwrócono również uwagę na istotę poszczególnych JST, tj. gmin, powiatów i województw