1098872528

2.3. Funkcje i zadania jednostek samorządu terytorialnego

dzającym finansami JST. Bardzo ważna jest współpraca skarbnika z audytorem i kontrolerem wewnętrznym, sekretarzem JST oraz z organem wykonawczym i stanowiącym JST, pozwalająca mu na bycie kreatorem budżetu w układzie wieloletnim, co jest szczególnie ważne w procesie absorpcji środków unijnych. Trudno jednak, aby jedna osoba (skarbnik) była strażnikiem budżetu (głównym księgowym budżetu) i menedżerem zarządzającym finansami JST przede wszystkim w długim okresie. Konieczne jest więc rozdzielenie tych dwóch funkcji skarbnika (w regulacjach prawnych i praktyce) i stworzenie dwóch odrębnych stanowisk, tj. skarbnika JST jako menedżera i głównego księgowego budżetu JST.

1.3. Funkcje i zadania jednostek samorządu terytorialnego

Wśród podstawowych funkcji samorządu terytorialnego wyróżnić należy upodmiotowienie społeczności lokalnej (w gminie, w powiecie) oraz regionalnej (w województwie) przejawiające się w jej wyodrębnieniu i usamodzielnieniu jako podmiotu władzy i administracji publicznej. Związana z tym procesem partycypacja obywatelska (członków społeczności samorządowej) sprowadza się do stworzenia efektywnego systemu zaspokajania potrzeb społecznych, a także do uzyskania społecznej akceptacji dla działań organów JST i zaufania mieszkańców jako warunków skuteczności ich działań. Partycypacja ta wyraża się:

-    we wpływie członków społeczności samorządowej na podejmowanie rozstrzygnięć

przez organy JST w drodze referendum,

-    w ich udziale w inicjowaniu procesu inwestycyjnego,

-    wywieraniu przez nich wpływu na kształt planu zagospodarowania przestrzennego,

-    w społecznej kontroli realizowanych zadań przez organy JST²³.

Samorząd terytorialny powołany jest do organizowania rozwoju społecznego poprzez stworzenie odpowiednich warunków życia społecznościom samorządowym w związku ze wzrostem liczebności ludności, postępem organizacyjnym, zagrożeniami dotyczącymi środowiska naturalnego człowieka. Realizacja zadań JST winna też służyć rozwojowi gospodarczemu na terenie JST. Możliwe są różne formy uczestnictwa JST w przedsięwzięciach gospodarczych, np. jako bezpośredni kontrahenci podmiotów gospodarczych (np. poprzez zamówienia publiczne dokonywane przez JST), kreatorzy warunków prowadzenia działalności gospodarczej przez inne podmioty (np. poprzez ustalanie wysokości czynszu za wynajem lokali, stawek, ulg, zwolnień w podatkach i opłatach lokalnych zgodnie z przyznanym zakresem lokalnego władztwa podatkowego), podmioty prowadzące działalność gospodarczą w określonym prawnie zakresie, podmioty wyznaczające kierunki polityki gospodarczej na terenie JST²⁴.

Realizację powyższych funkcji samorządu terytorialnego warunkuje szereg czynników, które można sklasyfikować w dwóch sferach. W mikrosferze państwowej wyróżnia się: ład instytucjonalno-prawny, zaufanie społeczne, politykę gospodarczą, dobra wspólne, mające na celu integrowanie społeczeństwa, zróżnicowanie dochodowe, zdol-

²³    Zob. A. Szewczuk, Partycypacja obywatelska ważnym czynnikiem umacniania misji samorządu terytorialnego (w:) Znaczenie samorządu terytorialnego dla rozwoju regionalnego w Polsce, Niemczech i na Ukrainie. VI Forum Samorządowe. 1 Międzynarodowe Forum Samorządowe, red. S. Flejterski, A. Szewczuk, M. Kogut-Jaworska, Szczecin 2010, s. 471-485.

²⁴    Por. A. Drwiłło, J. Gliniecka, Finanse organów lokalnych, Gdańsk 1992, s. 9 i 10.

25