Podmiotem systemu finansowego JST są organy JST oraz jednostki organizacyjne gmin, powiatów i
województw samorządowych gospodarująca środkami publicznymi.
Przedmiotem systemu finansowego jednostek samorządu terytorialnego są:
• Kompetencje organów JST w sprawach finansowych (kto uchwala, przygotowuje projekt budżetu)
• Zasady prowadzenia samorządowej gospodarki finansowej
• Zasady i tryb procedury budżetowej (zasady postępowania organów samorządowych i jednostek organizacyjnych JST w trakcie planowanie, uchwalania, wykonywania i kontroli wykonania budżetu JST)
• KONTROLA przestrzeganie dyscypliny finansów publicznych
• Zasady prowadzenia rachunkowości i sprawozdawczości
• Formy organizacyjne podsektora samorządowego
• Zasady zaciągania zobowiązań (zaciągania długu)
Samodzielność finansowa JST
Samodzielność finansowa JST to inaczej prawo samodzielnego prowadzenia samorządowej
gospodarki finansowej, czyli pobieranie dochodów określonych w ustawach oraz dysponowania nimi,
w granicach określonych przez ustawy, dla realizacji prawnie określonych zadań.
O zakresie samodzielności finansowej samorządu terytorialnego decyduje:
• Wielkość zasobów pieniężnych przekazanych do jego samodzielnej dyspozycji (w relacji do wielkości zasobów pieniężnych państwa)
• Zakres swobody w kształtowaniu wydatków, wydatkowaniu środków, organizacji budżetów samorządowych, planowaniu budżetowym i wykonaniu budżetu
Gwarancje samodzielności finansowej JST
Jednym z podstawowych źródeł gwarancji samodzielność finansowej samorządu terytorialnego są:
• Europejska Karta Samorządu Lokalnego
• Europejska Karta Samorządu Regionalnego
Polska ratyfikowała Europejską Kartę Samorządu Lokalnego w 1993 r., weszła w życie od 1994 r.
Aspekty samodzielności finansowej JST
• W zakresie samodzielności dochodowej chodzi o zagwarantowanie JST możliwości zwiększenia dochodów i pozyskiwania ich z różnych źródeł i różnymi metodami.
• W zakresie samodzielności wydatkowej ważna jest swoboda JST w podejmowaniu decyzji co do kierunków i rodzajów wydatków.
• W zakresie samodzielności pożyczkowej chodzi o uprawnienia JST do zaciągania kredytów i pożyczek oraz emisji papierów wartościowych dłużnych.
• W zakresie samodzielności budżetowej chodzi o uprawnienia JST do określania zasad i tryb planowania, uchwalania oraz wykonywania budżetu.