Obraz!7

zyk ubezpieczeniowych, a jej elementy były dość złożone. Według tego autora nie było sprzeczne z zasadami ubezpieczenia społecznego uzależnienie uprawnień do świadczeń od stanu zamożności, skoro zostało ono sprowadzone do zobiektywizowanego miernika osiąganych dochodów, który jest również stosowany w odniesieniu do zasiłków rodzinnych i wychowawczych¹⁰. Jednakże państwowe alimenty wykazywały również znaczne odmienności od świadczeń ubezpieczeniowych. Ich przyznawanie częściowo było uzależnione od oceny potrzeb występujących po stronie uprawnionego. Świadczenia nie były zależne od wkładu pracy, a beneficjenci nie byli w żaden sposób obciążani ich kosztami, finansowaniem świadczeń głównie zajmował się Skarb Państwa i ewentualnie osoby zobowiązane do alimentacji. Dlatego też świadczenia z funduszu były postrzegane jako forma pomocy socjalnej skierowanej do osób nieotrzymujących należnego wsparcia ze strony rodziny. T. Smyczyń-ski określał fundusz jako instytucję administracyjnoprawną będącą elementem polityki socjalnej, silnie związaną ze stosunkami cywilnoprawnymi i ro-dzinnoprawnymi¹¹.

Z czasem fundusz stał się instytucją nieprzystającą do regulacji prawnych i realiów gospodarczych, więc jego reforma była nieunikniona. Wymusiły ją m.in. zmiany legislacyjne, uchwalenie Konstytucji oraz reforma systemu ubezpieczeń i pomocy społecznej. Ostatecznie fundusz alimentacyjny został zlikwidowany w 2004 r., co wywołało krytykę i społeczne protesty. Podkreślano, że reforma nie była poprzedzona szeroką konsultacją społeczną, wprowadzono ją w niedogodnym okresie kryzysu finansów publicznych, strajków, zapaści służby zdrowia i wysokiego bezrobocia.

fundusz    Jedną z przesłanek likwidacji funduszu była konieczność dostosowania

w świetle prawa państwowego systemu świadczeń alimentacyjnych do zasad prawa rodzin-rodzinnego nego. Regulacje dotyczące rodziny zawarte są w różnych źródłach, które tworzą swoistą gałąź prawa, wyodrębnioną pod względem funkcjonalnym i poświęconą ochronie rodziny¹². Prawo rodzinne stanowi zatem zbiór różnych aktów i norm prawnych, które powinny tworzyć jednolitą całość. Ważne jest, by ich interpretacja i stosowanie było zgodne z zasadami wyznaczonymi przez daną gałąź prawa. Przepisy ustawy o funduszu alimentacyjnym budziły jednak wątpliwości w świetle zasad prawa rodzinnego. Istota świadczeń alimentacyjnych jest wyrażona w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Obowiązki alimentacyjne oparte są na więziach rodzinnych i mają na celu umacnianie poczucia odpowiedzialności za losy najbliższych. Jeżeli z obowiązku łożenia na utrzymanie dziecka nie wywiązuje się jego ojciec lub matka, wówczas powinność ta przechodzi na osoby zobowiązane w dalszej kolejności (art. 132 k.r.o.). Uwzględniając powyższe zasady, świadczenie alimentów przez państwo powinno być ostatecznością i mieć miejsce tylko wtedy, gdy nie można uzyskać pomocy materialnej od osób określonych w kodeksie rodzinnym

¹⁰    W. Szubert, Ubezpieczenia społeczne. Zarys systemu, Warszawa 1987, s. 211.

¹¹    Zob. T. Smyczyński, Fundusz alimentacyjny, PiP 1975, z. 1, s. 66-67.

¹²    Zob. ]. Piątowski (w:) System prawa rodzinnego i opiekuńczego, red. J. Piątowski, Wrodaw-War-szawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1986, s. 30.