Obraz&0 2

M*ij Ohm • terb łpnftuti

feteui IŁ Zatos abczpłccwnio fota®**⁰

Źnidb Oprać o* Mit «Vof*ir

Ubezpieczenie społeczne wywodzi się> co podkreślono wcześniej, i ubezpieczenia gospodarczego Uprawnionemu przysługuje roszczenie prawne dotyczące świadczeń. Ich wysokość uzależniona jest od wniesionego przez ubezpieczonego wkładu w postaci składek Ubezpieczenie społeczne rządzi się ideą solidarności i wzajemności. Prawa i obowiązki zarówno ubezpieczanych, jak i ubezpieczających określają ustawy. Zakład ubezpieczeń jest instytucją podlegającą prawu publicznemu.

Zaopatrzenie społeczne to technika wywodząca się z opieki społecznej Administrowana jest przez państwo oraz przez jednostki nmorządu terytorialnego Zasady funkcjonowania lej techniki określają przepisy ustaw Spełniającym warunki ustawowe przysługuje roszczenie prawne do świadczeń.

Pomoc społeczna to najstarsza technika administracyjno-finansowa zabezpieczenia społecznego. Jest ona uzupełnieniem w stosunku do dwóch wcześniej wymienionych Finansowana jest z budżetu państwa, aczkolwiek świadczą ją także zakłady pracy. Świadczenia mają charakter uznaniowy, bezroszczemowy.

Ubezpieczenie społeczne, z jednej strony, postrzegamy jako działalność administracyjno-finansową realizowaną w praktyce (zajmiemy się tymi zagadnieniami w dalszej części opracowania). Z drugiej natomiast strony, ubezpieczenia społeczne to dziedzina wiedzy, usytuowana w ramach ustawodawstwa pracy. Dzieli się ona na ochronę pracy i ochronę ubezpieczeniową. Ochrona pracy zajmuje się sprawami ochrony wynagrodzenia, czasu pracy, bezpieczeństwa i jej higieny, zatrudnieniem młodocianych, dzieci, kobiet Droga natomiast dotyczy ochrony przed wypadkami losowymi oraz ochrony warunków bytu pracujących. Ustawodawstwo pracy z biegiem czasu uległo rozszerzeniu i jego tematyka została włączona do nauki prawa oraz nauki polityki społecznej. W Polsce prawo pracy obejmuje ubezpieczenia społeczne i jest odrębną dyscypliną wiedzy. Z kolei polityka społeczna, jako nauka, traktuje zabezpieczenie społeczne jako jeden z zasadniczych jej działów. W ujęciu tym zabezpieczenie społeczne obejmuje ubezpieczenie społeczne, ochronę zdrowia, pomoc społeczną, rehabilitację. W ramach polityki społecznej ubezpieczenia społeczne traktowane są jako jej bliski dział, lecz niezależny od niej. Polityka społeczna zajmuje się

organizacją ubezpieczeń, finansowaniem świadczeń, formą prawną om Kk uwarunkowaniem ekonomicznym. Podkreślić należy, że ubezpieczenie «po*ccan> jest także przedmiotem zainteresowania nauk ekonomicznych. W tym prcypaśkij traktowane ono jest jako instrument podziału dochodu i kształtowania konwon cji. A zatem ubezpieczenie społeczne stanowi określoną wiedzą w /Artur 1 prawa pracy i polityki społecznej oraz ekonomii.

r

Ubezpieczenie społeczne ma także złożony charakter prawny. Podsltni^H kwestie z nim związane są regulowane przez odpowiednie części prawa sdnft- a nistracyjnego (będą to przepisy dotyczące: systemu działalności pomocy ęsa łcczncj, służby zdrowia, rehabilitacji). Jeśli chodzi o kwestie związane z pa- 1 mad/cnicm składek i rozdysponowaniem na świadczenia, to regulują je odpo-| więdnie działy prawa finansowego. A zatem, rozpatrując ubezpieczeńii tp» I łccznc od strony prawnej, możemy przyjąć za W. Szubertem, Ze:

Ubezpieczenie społeczne kt synem zagwarantowanych urtawoHO i M Z/tnych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym, pokrywając} 1 skutki szczególnego rodzaju zdarzeń lab skałki innych zdarzeń pnn \ zobowiązane do lego instytucje\

Cechami ubezpieczenia społecznego są:

gwarancje ustawowe, tzn. przepisy prawa o randze ustawy okrdh)|fl komu, kiedy i jakie przysługują świadczenia. Odróżnia to ubezpieczeaifl społeczne od innych form świadczeniowych, prowadzonych np prali związki zawodowe, zakłady pracy, które działają i świadczą poiM? jH podstawie statutów bądź regulaminów;

przymusowy charakter, tzn. objęcie ubezpieczeniem następuje nilami tycznie z mocy samego prawa, bez jakichkolwiek czynności; związek z pracą, tzn. zatrudnienie daje prawo do świadczeń, prace itanom 1 podstawowy tytuł i uzasadnienie ubezpieczenia społecznego, ppniewtt ffl I jej wykonywania stwarza ryzyko zagrożenia oraz potrzebę wymagającą j(® zorganizowanej ochrony;

- roszczeńłowość, tzn. świadczenia te są należne osobom uprawnioiH w ustawowo określonym wymiarze w razie wystąpienia przewidziamfl prawem okoliczności, a tym samym ubezpieczenie społeczne deje I cje tych świadczeń. Rola instytucji ubezpieczeniowych sprowadza n< M stwierdzenia faktów prawnych i określenia wysokości świadczeń, taj*' 1 cje te w swoich decyzjach są ściśle związane z prawem. Nie na w miejsca na branie pod uwagę innych okoliczności. Oprócz lego d*gM organów orzekających podlegają kontroli;

*W Siubcrt, Ubapiacma społeczne - my* lyaeaoi Wydawmmo Nratawr PWN. Wnmra ■

I