Obraz (126)

wnętrzna, rozwój na różnych poziomach, pozostających ze sobą w konflikcie, albo też cofnięcie się (regresja) do niższego poziomu na skutek sytuacji życiowych, z którymi jednostka nie mogła sobie poradzić, czyli nie była zdolna zachować się tak, jak wymagał poziom jej rozwoju, i zareagowała schematami zachowania właściwymi niższemu poziomowi, które się następnie utrwaliły w jej zachowaniu. Ponieważ te zaburzenia rozwojowe związane są z silnymi przeżyciami emocjonalnymi, wiec można powiedzieć, że nerwice są skutkiem zaburzeń w sferze emocjonalnej, czyli afektywno-popędowej.

Takie zaburzenia emocjonalne wywołują skutki, które w pewnym stopniu ujawniają się w wypowiedziach na tablice Ro. Ich analiza pozwala na odróżnienie osobowości „zdrowej” od neurotycznej oraz na zauważenie cech neurotycznych w protokołach tych osób zdrowych, które - aczkolwiek nie kwalifikują się do leczenia - wykazują jednak pewne zaburzenia osobowości.

Jednostki o zaburzonej równowadze emocjonalnej ulegają zahamowaniu w swojej aktywności intelektualnej. Stąd zmniejszona liczba wypowiedzi na tablice Ro i przedłużony czas reakcji na jedną wypowiedź, zmniejszona liczba wypowiedzi w stosunku do możliwości badanego przed zachorowaniem, więc nieraz może być naw^et dość wysoka w stosunku do normy. Przeciętnie jednak liczba wypowiedzi neurotyków jest na ogół niska, a czas reakcji długi. Następnie ta zahamowana produktywność umysłowa ujawnia się wzmożonym procentem stereotypii (% A + Ad) i wypowiedzi pospolitych (% P), a zmniejszoną liczbą wypowiedzi oryginalnych (Or+).

Zrozumiałe jest też obniżenie się liczby M, które mówią o twórczości, o bogactwie życia wewmętrznego. Chodzi o obniżenie również w stosunku do możliwości badanego, ale na ogół M u neurotyków jest mało. Gdy u osób z wyższym wykształceniem, a więc o dobrej inteligencji, spodziewamy się 4 i więcej M, to u neurotyków na tym samym poziomie umysłowym znajdujemy ich 1-2, a często 0.

Jeśli zwrócimy uwagę na sferę emocjonalną, na zdolność przystosowania się do otoczenia społecznego i do wymagań życia, to znajdziemy też pewne cechy w protokołach Ro, które nam mogą coś powiedzieć o badanym pod tym względem. Przede wszystkim uczuciowość prawidłowa lub nieprawidłowa ujawnia się stosunkiem FC ; (CF + C). Nieprzystosowanie społeczne neurotyków ujawnia się przewagą CF + C nad FC. Uczuciowość ich jest niekontrolowana intelektem, nieuspołeczniona, a więc egocentryczna i infantylna. Ważnym też objawem zaburzeń emocjonalnych są szoki barw, które mówią o stłumieniach natury emocjonalnej i ewentualnie o ich konwersji w lęki. Zaburzenia emocjonalne mogą się objawiać w „ucieczce” od barw, a więc unikaniu w wypowiedziach wzmianek o barwach. Stąd wniosek, że typ przeżywania (T. P.) neurotyków jest albo zawężony (brak lub minimalna liczba zarówno M, jak i C) albo ekstrawertywno-egocentryczny z CF i C. Ze stłumieniami emocjonalnymi wiążą się lęki, które ujawniają się Szokami światłocieniowymi i wypowiedziami Fc i c.

94 CECHY PATOLOGICZNE WYSTĘPUJĄCE W PSYCHOGRAMACH

Najeż -Erikson 1

7. % i

We w< Rorschacha