Obraz
2 2

28 1.1 *iis/.yk«>wskii. |iikoś<! /yo,i w |>< i‘i|H'ktywlc [>ciliin<>gu /iu|

cia: ten jest szczęśliwy, któremu sprzyja pomyślny los, kto zaznał najintym niejszych radości, kto posiada dobra najwyższe lub dodatni bilans życiowy kto jest zadowolony z życia (Tatarkiewicz, 1990, s. 21 -22, 71 -72).

T. Kotarbiński (1886-1981) uważa, że szczęście podlega stopniowa niu, a zadaniem człowieka jest dążenie, aby żyć szczęśliwiej, zmierzając do kresu - czyli pełni szczęścia. Stan ten można uzyskać dzięki spokojowi sumienia oraz ochronieniu bliskich osób przed nieszczęściem. Natomiast prawdziwa wartość życia polega na tym, aby być dla innych podmiotem miłości, przyjaźni i opieki (za: Żywczok, 2000, s. 71, 73).

Według K. Wojtyły (1920-2005), szczęście nie oznacza sumy przyjem ności ani nie prowadzi do poszukiwania maksimum przyjemności czy mi nimum przykrości w życiu. Widzi natomiast możliwość sublimowania życia uczuciowego, a więc również radości i zadowoleń człowieka.

W toku samodoskonalenia życie psychiczne dostosowuje się do życia du chowego i wytwarzają się wówczas nowe formy zadowolenia czy przyjem ności. Silny duch ludzki, rozum i wola, kierując człowieka w stronę obick tywnego dobra, rodzą zadowolenie i szczęście (Wojtyła, 1986, s. 77, 78).

Prawdziwe szczęście płynie z obcowania z Bogiem i zjednoczenia z Nim. Spełnienie się człowieka jest synonimem pojęcia „szczęście”:

Spełnić siebie i być szczęśliwym - to prawie tożsamość. Nie znaczy to jednak, /i sam czyn jako właściwy człowiekowi dynamizm, jest jakąś rzeczywistością szczęściu rodną. Pola szczęśliwości należy szukać w tym, [...] co utożsamia się ze spełnieniem siebie jako osoby (Wojtyła, 1994, s. 216-218).

Przyjemności, których człowiek doznaje w życiu, są powierzchowne, bo wiem szczęście ma związek ze sferą duchową, wewnątrzosobową.

Nauka przez dziesiątki lat interesowała się głównie pojęciem „nieszczę ście”. Dopiero w latach 70. ubiegłego stulecia w Psychological Abstracts International w terminologii zaczęto oficjalnie używać określenie happiness (szczęście), zaś w 1974 roku Social Indicators Research przytaczał sporą liczbę artykułów poświęconych subjective well-being (zadowoleniu, dobre mu samopoczuciu). Prawdopodobnie zawdzięczamy to popularności psy chologii humanistycznej, postulującej osiąganie sensu życia i satysfakcji poprzez samorealizację (za: Skrzypińska, 2002, s. 101).

Obecnie z ujęć filozoficznych, socjologicznych i psychologii znych wyła niają się trzy podstawowe kategorie szczęścia, / któryi li foi/yslają współ czesne nauki społeczne. W pierwszej / nich szc/ya n d. liniowani jesl po

pi /. / kryla ia zewnętrznego opisu (np. w kategoriach dążenia d<> świętości, posiadaniu cnót), to /nac/y ujmowane jest ono niejako stan subiektywny, li i / |al<o dysponowanie cechami i właściwościami pożądanymi prze/ oto . nu (takie podejście reprezentowali Platon i Arystoteles). Punktem od >>ii i- nia szczęścia w lej interpretacji są wartości i normy zewnętrzne, nie zaś iióii l< tywne. Drugie podejście ujmuje szczęście jako satysfakcję z życia po

•    i >11 w wyniku odniesienia przeżywanych zdarzeń do osobistych standar

*    Iow wewnętrznego kryterium opisu. Podstawowymi problemami w tym i|< • hi ,ą pytania: co stanowi standard dla danej osoby? i dlaczego te a nie

..... a-.pekly życia są oceniane pozytywnie? W trzeciej kategorii operuje się

li...... |,uni najbliższymi codziennemu użyciu pojęcia „szczęście”, to zna

e , pi /• wagi pozytywnej emocji nad negatywną. Dotyczy to doświadczania i > h innych emocji w konkretnym okresie życia (tamże, s. 102 103).

i potrzeby niniejszej publikacji najwięcej uwagi poświęcono teorii

■ i i |. (Czapińskiego, gdyż obejmuje ona związek szczęścia z jakością i * i! • /łowicka. Autor, podsumowując stan wiedzy o szczęściu, określa je

0    ml > 11 klywnie postrzeganą lub odczuwaną własną pomyślność, dobry

1    i" • sli „dobrostan” własnego życia. Jego przejawem jest odczuwa ni mibii klywnie pozytywny bilans doświadczeń, znajdujący swój wyraz ttn pM/|omie poznawczym (pozytywna ocena jakości własnego życia i p< i

l»l i\w) i na poziomie emocjonalnym (przewaga przyjcmnyih do/naii) • ipniski, 2001, s. 268). Dobrostan psychiczny, zgodnie / „cebulo

w ą .....ią szczęścia” (zob. Czapiński, 1994), posiada h/y po/......

I ‘ i* i w,/ym / nich jest wola życia - najgłębszy i podstawowy po. o mii, I inn (•■•.i najmniej podatny na oddziaływania czynników zewnęti .ip■ b i ' mówi niezbędny warunek przetrwania człowieka. Poziom len bada i>.

t> .......... skali: pragnienie życia, skłonności samobójcze, dopus/a /.d

mi ainobójstwa, wartości życia, waga życia. Drugi poziom to ogólny lubi o .lan psyc h iczny, czyli aspekty zadowolenia z. własnego ży» i.i i «l • - • aloM i jest on warstwą pośrednią, zbudowaną na poprzedniej. Skale do badania lego poziomu to: ocena jakości życia obecnego i przeszłego, pi /■ u Idywauie przyszłego, ocena najlepszego i najgorszego tygodnia w mi Mlniiyiii loku, nierealistyczny optymizm, poczucie beznadziejności, bilans t li * ■ winili /iii alcklywnych, pozytywnych i negatywnych, samopoczucie #>. \> /iijnwr i obecne, depresja, radość życia, poczucie szczęścia. Salys lal |. i / ą s I k o we, tj. sądy i odezucia, które odnoszą się do poszczegól