P1010372

angiotensyna. bowiem angiotensyna II indukuje syntezę PAl-1 przez komórki śródbłonka (307).

1.2.4. Zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu procesów oksydacyjno-antyoksydacyjnych.

We wszystkich wspomnianych zaburzeniach dysfunkcji śródbłonka wykazano szczególną rolę utlenionych lipoprotem LDL (21,133,326).

Ox-LDL działa chemotaktycznie na monocyty. bierze udział w transformacji makrofagów w komórki piankowate. wywiera cytotoksyczny efekt na komórki śródbłonka, nasila aktywację trombocytów, stymuluje migrację i proliferację mięśni gładkich i przeciwdziała wazodylacyjnemu efektowi tlenku azotu (46,97.106,152).

Peroksydacja frakcji-LDL zachodzi z udziałem lipooksygenazy. nadtlenków lipidów i wolnych rodników (109.247,283). Ze względu na udział wolnych rodników istotne znaczenie w procesie utienienia może mieć również niedostateczny poziom antyoksydantów w środowisku oraz synteza tlenku azotu w komórkach śródbłonka (61,320). Utlenianie frakcji-LDL przebiega wieloetapowo i może dotyczyć zarówno składnika lipidowego(cholesterolu, estrów cholesterolu, fosfolipidów) jak i białka Zachodzi w błonie wewnętrznej tętnic, gdyż w przeciwieństwie do osocza nie ma tam antyoksydantów (237). Jest to szczególnie ważne, ponieważ zmodyfikawane oksydacyjnie formy lipoprotein (ox-LDL) są bardziej aterogenne od natywnych (284). Do oksydacyjnej modyfikacji frakcji-LDL dochodzi podczas inkubacji in vitro ze wszystkimi komórkami występującymi w ścianie naczyniowej, a więc z komórkami endotelium, mięśniówk: gładkiej (136) monocytami lub makrofagami (44,236).

In vivo peroksydacja lipoprotein rozpoczyna się od nienasyconych kwasów tłuszczowych wchodzących w skład fosfolipidów, a następnie postępuje w głąb cząsteczki obejmując cholesterol i białka apo B - ^00. W czasie tego procesu powstaje wiele biologicznie aktywnych cząstek jak oksysterole. utlenione kwasy tłuszczowe i pochodne białkowe. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w fosfolipidach i estrach cholesterolu utleniają się do nadtlenków lipidów (106.207).

Obecność nadtlenków lipidów stwierdzono w płytkach miażdżycowych (75), a we krwi chorych z chorobą wieńcową wykazano

podwyższone ich stężeń,e (106). Nadtlenki lipidowe rozpada* s,e no kro.kołancuchowych aldehydów, np d,a.dehydu melonowego kto“ kowalencyjnie przyłącza się do grup aminowych w biaiku. co zmień* właściwości frakqi-LDL. Aktywne związki powstałe w czasie modyfikacii oksydacyjnej mogą opuszczać cząstkę LDL , zmiemac właściwości fizyczne błon komórkowych lub tez mogą być usuwane przez makrofagi

Makrofagi będące częścią systemu obrony fagocytują mikroorganizmy, obumarłe komórki i cząsteczki toksyczne, jak również utleniają lipidy i białko. Działanie makrofagów może być szkodliwe gdyż posiadają one receptory zdolne do wiązania utlenionych cząstek LDL (86). Receptory ox-LDL znajdują się na powierzchni makrofagów i me są regulowane zwrotnie. Jeżeli makrofagi są obładowane utlenionymi cząstkami LDL. słabną ich funkcje Żerne i zamieniają się w komórki piankowate, wchodzące w skład pasm tłuszczowych w wewnętrznej błonie naczyniowej (135, 249).

1.3. Lipoproteiny i ich rola w rozwoju miażdżycy 1.3.1. Budowa i funkcje lipoprotein

Lipoproteiny są kompleksami białkowo-lipidowymi o budowie sferycznej. Hydrofobowy rdzeń cząstki stanowią tnglicerydy i estry cholesterolu. Nad nimi znajduje się warstwa utworzona przez kwasy tłuszczowe pochodzące od fosfolipidów i cholesterol wolny, natomiast w skład zewnętrznej mniej hydrofobowej warstwy wchodzą białka i fosfolipidy Poszczególne frakcje lipoproteinowe różnią się między sobą stosunkiem białek do lipidów, co decyduje o ich gęstości. Można je zatem rozdzielić metodą ultrawirowania w gradiencie gęstości (91). Dzięki obecności białek cząsteczki lipoprotein wędrują w polu elektrycznym, można je więc rozdzielić metodą elektroforezy (63). Charakterystykę lipoprotein podano w tabeli 1.

17