6, WYKOLEJENIE SIĘ NIELETNICH. Rozpoczyna się zwykle od drobnych, społecznie negatywnych zachowań, które zostaje potraktowane jako mało znaczące i me zwraca się na nie uwagi Taka postawa dorosłych sprzyja zachowaniom aspołeczym u dzieci • waoarowanie. dwa typu wagarowania: 1 w gronie wagarowiczów, pod
pozorem pójścia do szkoły; 2 pozostanie w domu za chichym przyzwoleniem rodziców; pierwszy typ jest groźniejszy, trudniejszy do wyprostowania, drugi wymaga oceny, dlaczego dziecko nie chce uczęszczać na zajęcia, ważny jest stały kontakt z rodzicami ucznia.
• alkohol i narkotyki: powszechność spożywania alkoholu zaciera granice działania niebezpiecznego, alkohol jest bezpośrednią przyczyną zachować przestępczych, istnym katalizatorem działań aspołecznych, prowadzących do patologii,ale i.się z mej wywodzących, narkotyki są szczególnie groźne dla zdrowia i życia; sięgają po nie dzieci wywodzące się z patologii w ramach oderwania od rzeczywistości, lub dzieci z problemami, o których nie mają możliwości porozmawiać.
• ucieczki z domu: bezpośrednimi przyczynami ucieczek jest zła sytuacja w domu rodzinnym, objaw wadliwego funkcjonowania rodziny, czasem chęć zwrócenia na .siebie uwagi, sygnał alarmowy, może prowadzić do trwałego zaburzenia rozwoju społecznego.
• agresją: zachowania intencjonalnie wrogie, destrukcyjne, łatwe db obserwowania, często związane z indywidualnym środowiskiem dziecka, ale może mieć związek z nierozwiązanymi konfliktami w domu, zaburzenie realizacji potrzeb, agresji sprzyja tolerancja na aspołeczne zachowania u dziecka, brak kary lub upomnienia, zaburza obraz normy, do agresji może też prowadzić styl wychowania cechujących się postawami negującymi, przeciwko ludziom, najłatwiejszy sposób reagowania na sytuacje trudne
• przestępczość: najważniejszy przejaw zaburzenia procesu socjalizacji u nieletnich, podzielone na dwa stadia (A i M. Kosewscy): dojrzewanie przestępcze: 1.reaktywne- bezpośrednia reakcja na zderzenie si ę nieletniego z wymaganiami środowiska; 2.autonomiczne- zachowania przestępcze uniezależniają się od pierwotnych przyczyn i mają autonomiczne źródło Do przestępczości prowadzi cały szereg czynników, nie da się przypisać tego zjawiska np. patologicznemu środowisku ( które bez wątpienia sprzyja,a le nie jest głównym powodem). Czynniki mogą być związane z osobą nieletniego lub leżeć poza nim. Pierwsze to np. zaburzenia umysłowe, niska samoocena, niestabilność emocjonalna, skłonności agresywne, depresja, skłonności psychopatyczne, niska moralność, żle ukierunkowane zainteresowania np przedwczesne konakty seksualne, niski poziom obowiązkowości. Drugie to związki z młodzieżą już wykolejoną, negatywne modelowanie, złe wzorce ( rodzina, mass media), nadmierna surowość w rodzinie, brak roli ojca w procesie wychowawczym.
• Sama obecność czynników nie wystarcza do zaistnienia zachowań
przestępczych, musi powstać nagromadzenie wielu zmiennych na podatnym gruncie do negatywnego rozwoju.