P1200280

GENETYKA

Innym przykładem istnienia alleli wielokrotnych są geny warunkujące barwę sierści u królików: <f^h > c¹' > c, gdzie ć^h - umaszczenie tzw. szynszylowe (cale ciało jasnoszare), c'¹ - umasz-czenie tzw. himalajskie (białe ciało, tylko końcówki łap, uszu i ogona ciemne), c - brak meianiny, co jest przyczyną albinizmu (biała sierść).

Przykład 4: Dziedziczenie barwy sierści u myszy.

W laboratoriach genetycznych hoduje się cały szereg ras i odmian myszy, różniących się m.in. barwą sierści. Otóż krzyżowano ze sobą myszki o sierści żółtej (por. ryc. 92). W potomstwie otrzymano myszy o sierści żółtej i szarej w proporcjach ok. 2:1. Początkowo sądzono, że wynik ten jest skutkiem błędnego sposobu liczenia osobników potomnych. Dokonywano też krzyżówek w określonych kierunkach, ale nic nie wskazywało na to, że cecha barwy sierści u myszy była sprzężona z płcią. Z kolei bardzo mała liczba klas jakościowych (dwie: żółte oraz szare) wyraźnie sugerowała determinację jednogenową tej cechy. Kłopot w tym, że powinny wówczas wychodzić inne proporcje, np. 3:1 (żółte do szarych), wszystkie żółte lub coś w tym rodzaju. Rzecz była zagadkowa także dlatego, że osobników o żółtej sierści było więcej - allel determinujący tę barwę powinien więc być dominujący. Wyjaśnienie przyszło z nieco innej strony. Okazało się bowiem, że u części myszy dochodziło do dziwnie licznych poronień i autoresorp-cji płodów. Najprawdopodobniej część zarodków była niezdolna do samodzielnego życia. Zbadano więc wszystkie osobniki z F, o żółtej sierści, krzyżując je z osobnikami o sierści szarej. W potomstwie uzyskano typowe rozszczepienie w proporcjach 1:1 (żółte do szarych). Oznaczało to, iż myszy w F, były wyłącznie heterozygotami. Faktycznie okazało się, że homozygoty dominujące nie przeżywały. Najprawdopodobniej dominujące allełe Z zakłócają przemiany aminokwasów aromatycznych, skutkiem czego następuje zmiana barwy sierści. Jednocześnie, gdy brak jest allelu z (w homozygotach ZZ), któryś z początkowych etapów przemian aminokwasów aromatycznych zostaje zablokowany i zarodek obumiera (por. ryc. 93).

P:

Krzyżówka testowa

G:

Zz x	Zz
żółta	żółta
Z, z	Z, z
\g! 7 G\! ^Z	I ^z |
ZZ	j Zz
^ i ginie |	' sJ-
I Zz	ZZ
1111
l	( ■
żółte	szare

Fenotypowo:

P:

G:

■-w-

Zz

żółta

Z, z

zz

szara

z, z

F:

Zz

żółta

r~

zz

szara

Fenotypowo:

żółte szare 1    : 1

Wniosek: Gen Z wywołuje efekt plejotropowy; w układzie homozygotycznym (77) jest genem letalnym.

Ryc. 92. Wyjaśnienie wyników krzyżówki myszy o żółtej barwie sierści___