patologia32

przywspółczulnej. W warunkach choroby rytm dobowy pewnych funkcji może' ulec odwróceniu, jak np. rytm wydalania wody i sodu z moczem w przebiegu niewydolności krążenia (w warunkach zdrowia objętość moczu tworzonego, i wydalanego w dzień jest większa niż w nocy; w warunkach niewydolności krążenia, przeciwnie, występuje zjawisko nykturii).    :!

3.5.3.

Przebieg i zejście choroby

Choroba" przejawia się (po okresie utajenia - patrz poniżej) objawami. Na| uka o objawach chorób określana jest mianem symptomatologii. Objawi podmiotowe, czyli subiektywne (ang. symptoms) odczuwa chory (aczkolwiejj lekarz lub osoby z otoczenia mogą podejrzewać ich istnienie, jeżeli zmienjj się zachowanie chorego). Objawy przedmiotowe, czyli obiektywne (angp sigm) są uchwytne dzięki badaniu lekarskiemu. Przykładem pierwszych może być uczucie osłabienia, znużenie, niechęć do (uprzednio chętnie wykonywa-' nej) pracy, utrata apetytu; przykładem drugich - gorączka, przyspieszenie' lub/i zmiany miarowości akcji serca. Objawy podmiotowe często (ale nic zawsze) pojawiają się wcześniej niż objawy przedmiotowe. Zespół (ang. syn-drome) jest zbiorem objawów razem występujących i charakteryzujących' określoną jednostkę chorobową.

Między zadziałaniem czynnika patogennego a ujawnieniem objawów choroby upływa zwykle (ale nie zawsze: przykładem może tu być uraz mecha-l niczny) jakiś czas. Jeśli chodzi o chorobę zakaźną, mówimy o okresie wylę-ij gania * (stadium incubationis), w przypadku innych chorób - o okresie utajenia. Wiele narządów dysponuje bowiem znaczną rezerwą czynnościową, cdi sprawia, że narastający proces patologiczny ujawnia się często dopiero wówj czas, gdy np. zmiany strukturalne osiągnęły już znaczny stopień zaawansol wania (dla przykładu: objawy niewydolności kory nadnerczy pojawiają się," gdy zniszczeniu ulegnie co najmniej 9/10 kory; stężenie mocznika lub kreti tyniny w surowicy krwi osiąga górną granicę umownych wartości prawidłdl wych dopiero wówczas, gdy liczba sprawnych nefronów w obu nerkaq|

Od pewnego czasu narasta skłonność do zamiennego używania (tj. stawiania jakby zna| ku równości między nimi) terminów „choroba" oraz „schorzenie". Ale „choroba" i „schorzej nie" nie są tym samym: co innego być chorym, co innego być schorzałym. Niemowlę odwod-nione w następstwie biegunki letniej może być ciężko, nawet śmiertelnie chore, nikt jedflK mający wyczucie językowe nie powie, iż jest ono schorzałe. Tak natomiast mówimy o czlit*) wieku steranym życiem, od lat trapionym licznymi chorobami. Alternatywą dla „zdrowia^;' jest zatem „choroba" (a nie „schorzenie").    }

" Od wylęgania choroby zakaźnej należy odróżnić nosicielstwo drobnoustrojów' lub wiru- i sów chorobotwórczych przez osoby nie wykazujące oznak choroby i kwalifikowane jako zdro- \ we.

90