PICT6054

-_tl% hV/$ niedostatecznie skategoryzowany c/cj rozumianymi. ^M°“''^r"_e,_kicj' swobody ankieterom może być p₀.' a przez pozostawienie A >    _{cji tcgo} samego zagadnienia,

wodcm dowolnych i    J* _poprawny kwestionariusz, musimy

Jeśli więc pragmen    _l;,_wionc w celach i hipotezach badaw-

objąd nim wszystkie zag - P^ dostosować do języka używanego

czyeh. Mus,my język kwest—    ^ ^ _{ważnym zag}*.

w danej zbiorowoto. tól^^ _{jwanych danych} oraz możliwość konnie,nem staje siyjed    - uzyskiwanie takich samych informa-

^lroli' ^rSSechniki przez różnych badaczy. Celowi _lemu cji przy użyci . J ■ skategoryzowanie zagadnień, które chcemy

zbudowanie ścisłych pytań, których „,e można zmienfać oraz ustalenie kolejności ich zadawatua. Mamy wówczas gwarancję, że przy zachowaniu podstawowych warunków rzetelność, rc-jestrowania danych oraz ich poprawnego rozum.cn,a uzyskamy jednorod-ne odpowiedzi we wszystkich przypadkach.

3 Wreszcie ważnym, aczkolwiek nie ostatnim jeszcze, zi odiom uzy-kiwania fałszywych danych jest sam prowadzący badania. Waga tego pro-lemu wzrasta w miarę zwiększania się liczby osób prowadzących badania. Przy organizowaniu ekipy badawczej należy pamiętać, że sam ankieter jest także swoistym narzędziem badawczym. Należy zatem podporządkować jego indywidualne cechy wymaganiom reguł badania. Chodzi tu głównie o jednoznaczne pojmowanie poszczególnych pytań, a także o przywiązanie jednakowej uwagi do wszystkich problemów. Aby to osiągnąć, należy przeprowadzić szczegółowy instruktaż z ankieterami oraz wyposażyć ich w wywiad standaryzowany, bo przy wywiadzie otwartym nigdy nie uda się wyeliminować cech indywidualnych. Należy też pouczyć ankieterów

0    zasadach prowadzenia wywiadu, a szczególnie o tym, że głównym obiektem zainteresowania będzie sam problem badawczy i nic poza tym, a więc ani respondent, ani ankieter, ani inne sprawy uboczne. Przedmiotem wywiadu jest uzyskiwanie informacji, toteż dyskusje, wymiana informacji, prezentowanie przez ankietera własnej wiedzy lub opinii są niewskazane; warunkiem przeprowadzenia dobrego wywiadu jest zaufanie, szczerość

1    przychylność badanego, wskazane są wszelkie środki, które mogą zapewnić te warunki. Takt. uprzejmość, dyskrecja to m.in. konieczne środki do stworzenia odpowiedniej atmosfery wywiadu. Wskazania te mają ogromne znaczenie szczególnie przy prowadzeniu wywiadów środowiskowych,

95

których materia często jest drażliwa i koniecznie wymaga zaufania i szczc rości. Wskazane więc si| zabiegi zapewniające badanemu pełną dyskrecje chce ulżenia w kłopotach, przekonanie o naukowym charakterze badań

j podnoszenie wagi problemów.

4 2.2. Główne typy wywiadów w badaniach pedagogicznych

Wiele spośród powyższych wskazówek wyda się jaśniejszymi na tle omówienia poszczególnych typów wywiadu. W zasadzie w pełni omówione zostały wywiady skategoryzowany i nieskategoryzowany. Różnią się one od siebie, jak wynika z powyższych uwag, zasadami konstrukcyjnymi. Stopień usystematyzowania pytań i ich ujednolicenie to główne różnice konstrukcyjne. Narzucają one określony sposób prowadzenia wywiadu. Jeden daje możliwość swobody w formułowaniu pytań oraz zmieniania ich kolejności, a nawet pogłębiania zagadnień przez stawianie pytań dodatkowych. Drugi ściśle ogranicza kolejność i brzmienie stawianych pytań. W badaniach środowiskowych pierwszy sposób daje większe korzyści. Wywiad skategoryzowany zapewnia większą ścisłość i porównywalność danych.

Ze względu na sposób prowadzenia wywiadu wyróżniamy wywiad jawny, ukryty i jawny nieformalny. Wywiadem jawnym nazywamy rozmowę, w której badany poinformowany jest prawdziwie o celach, charakterze i przedmiocie wyw iadu Wyw iad ten musi być skategoryzowany. Jeśli przedmiotem wywiadu są zagadnienia drażliwe bądź jeśli rola społeczna badanego w danej zbiorowości określa ściśle jego opinie lub postawy, które niekiedy mogą być różne od osobistych, celowe jest przeprow adzenie wywiadu ukrytego, w którym badany nie jest poinformowany o roli ankietera, o celach i przedmiocie rozmowy. W trakcie luźnej rozmowy badający usiłuje przez stosowne jej ukierunkowanie uzyskać interesu jące go dane. Odmianą takiego wywiadu jest wywiad jawny nieformalny, a właściwie wywiad ukryty formalny. Różnica polega na tym. że badany, orientując się w lakcie prowadzenia z nim wywiadu, nie jest poinformowany o właściwym jego przedmiocie. Wywiady te wymagają dużej sprawności pamięciowej i zręcznego posługiwania się pytaniami rozpoznawczymi.

Bywają jeszcze wywiady indywidualne i zbiorowe, w zależności od liczby osób biorących jednorazowo udział w wywiadzie. Wyw iad zbioro-