PICT6142

i stosował Świadomie zarówno w praktyce życiowej, jak również, w d łaniach empirycznych. Przy zachowaniu pełnej ostrożności, jaka wi ^ cechować się we wszelkim wnioskowaniu uogólniającym, kanony indu^ cji eliminacyjnej są podstawą twórczego i innowacyjnego myślenia i dzia lania w naukach społecznych.

Literatura zalecana:

Dla pogłębienia wiedzy / zakresu przedstawionych w tym rozdziale zagadnień polecam fragmenty książki I*. Nagel Struktura nauki. Warszawa 1970. rozdziały 2. 3. 6, 13. 14. J. Sztumski Wstęp do metod i technik badań społecznych. Kato. wice 1976 Ponownie muszę odesłać czytelnika do cytowanej już serii: Analiz i próby technik badawczych w socjologii, pod red. Z. Gostkowskiego i J. Lmvii. skiego, t 15, Wrocław 1966 1975. Wreszcie / licznych podręczników loćiki w celu zapoznania się z zasadami indukcji eliminacyjnej i kanonami MUJa polecam klasyczną pracę T. Kotarbińskiego. Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk. Wrocław 1961.

Dla pogłębionych studiów przydatne będą: J. Niżnik Przedmiot posiania w naukach społecznych. Warszawa 1979. PWN: K. Zantiara - Metodologiczne znaczenie sporu o status poznawczy teorii. Warszawa 1974. PWN: K. Popper-Logika odkrycia naukowego. Warszawa 1977. P. Sztompka - Teoria i wyjaśnienia, Warszawa 1973. J. Brzeziński Eksperymentalna weryfikacja hipotez w pedagogice. Kwartalnik Pedagogiczny 1973. nr 1S.

Zadania i pytania:

1.    Proszę sformułować dwa pytania, z czego jedno filtrujące.

2.    Proszę podać przykłady pytań kontrolnych do następujących pytań kwestionariusza „Czy interesuje się Pan(i) nauką swojego dziecka?", „Czy uważa Pan(i) rozwód za zjawisko społecznic szkodliwe, obojętne czy pożyteczne?".

3.    Proszę wymienić elementy sytuacyjne, socjologiczne i psychologiczne, które mogą zakłócić badania nauczyciela nad przyczynami niepowodzeń szkolnych dzieci z jego szkoły.

4.    Czym różni się dobór warstwowy od zespołowego doboru losowego? Proszę zastosować jeden i drugi sposób do wylosowania próby badawczej uc/nio" oraz. próby badawczej nauczycieli.

5.    Proszę znaleźć przykłady zastosowania poszczególnych kanonów indukcji

Bauman Teresa

CZĘŚĆ III

Strategie jakościowe w badaniach pedagogicznych

Rozdział 11

Podstawowe założenia badań jakościowych

Tylko człowiek zarozumiały, próbny i zazdro>nv chcc wyperswadować innym, zc jedna jest tylko droga badania i poznania natury, a jedynie człowiek głupi i bez rozwagi może w to uwierzyć.

Giordano Bruno

11.1. jakościowe i ilościowe strategie poznania naukowego

Sytuacja metodologiczna pedagogiki od wielu lat budzi refleksje uczonych¹. Świadomość ograniczeń, jakie niesie ze sobą scjentystyczny sposób myślenia, skłoniły humanistów do poszukiwań innych dróg poznawania i opisywania świata. Metody jakościowe powstały więc z jednej strony jako krytyka zarówno metodologii panującej w pedagogice, jak i metod stosowanych w badaniach pedagogicznych, z drugiej zaś. jako propozycja innej możliwości badania empirycznego.

Pozostawiając na uboczu wątek krytyczny - co prawda niezwykle ważny, ponieważ uświadamiający słabości i pęknięcia paradygmatu nauki nowożytnej, jednak na tyle bogaty, że wymagający oddzielnej rozprawy -zajmę się opisem innego sposobu postępowania badawczego. Nie chodzi jednak o to, że badania jakościowe mają zastąpić w pedagogice badania ilościowe (terminy jakościowe i ilościowe mają znaczenie wyłącznie symboliczne, ponieważ w badaniach jakościowych stosuje się także pewne obliczenia, a w ilościowych dokonuje jakościowej analizy danych), idzie raczej

1

Refleksje te dotyczą zarówno krytycyzmu wobec dotychczasowej metodologii, związanej silnie /. metodami nauk przyrodniczych, jak i poszukiwań innych korzeni teoretycznych dla badań społecznych, niż oferuje nauka pozytywistyczna. Por. np. T. Hejnicka-•Bczwińska. Paradygmat pedagogiki instrumentalnej w Polsce jw:] Ku pedagogii Pogranicza, red. Z. Kwieciński. L. Witkowski. Toruń 1990. A. Folkicrska. Pytanie o pedagogikę. Warszawa 1990; J. Kruk. Dychotomia metodologiczna w pedagogice i jej współczesna dyskwalifikacja, ..Forum Oświatowe" 1994. nr 2.