PICT6412

posługujemy się wskaźnikami wyjaśniającymi daną zmienną dane p₀-opiniami respondentów, ich poglądami czy odczuciami. /. tych względów h'⁶' dacz nigdy nic jest pewny, czy dokonany pomiar odzwierciedla rzcczyw^{- 3} stan i poziom badanej cechy zmiennej czy też nic. Badacz musi wiedzieć*⁵^ relatywny charakter pomiaru cech jakościowych, wyklucza dokonanie pomiaru z absolutną dokładnością.    ^

Istnieje kilka rodzajów trafności pomiaru, z których każdy zwi_ązany ■ z innym aspektem sytuacji pomiarowej. Są nimi: trafność treściowa, trafne/' empiryczna i trafność teoretyczna.

Trafność treściowa wyraża się w subiektywnej ocenie adekwatności treść pytań bądź zadań stanowiących składową część zastosowanego w badaniu nar*! dzia pomiarowego, np. kwestionariusza ankiety, testu czy skali, z. treścią właściwo ści, którą badacz zamierza zbadać. Na przykład, za pomocą testu twierdzeń składa-jąccgo się z określonej liczby pytań, badacz może chcieć dokonać pomiaru takie" np. zmiennej, jak postawy nauczycieli wobec dokonujących się przemian edub-cyjnych w Polsce. Po sformułowaniu pytań odnoszących się do poznania postaw nauczycieli, badacz powinien powtórnie zanalizować każde z tych pytań i ocenić w jakim stopniu każde z nich jest powiązane z dążnością do poznania postaw nauczycieli wobec wdrożonej reformy. Ocenę taką może badacz dokonać sam lub vykorzystać opinie innych osób lub specjalistów (tzw. sędziów), którym znany jest przedmiot badań. Osoby te oceniając trafność sformułowanych przez badacza pytań, mogą także ocalić poszczególne pytania indywidualnie lub dokonać ich oceny zbiorowej. Jeżeli oceny będą zgodne z oceną badacza, świadczyć to będzie że test twierdzeń jest trafny. Brak zgodności opinii podważa trafność treści twierdzeń z treścią właściwości będącej przedmiotem badań.

Trafność empiryczna odnosi się do wyników pomiarów uzyskanych przy zastosowaniu dwócłi różnych narzędzi pomiarowych. Przyjąć można, że jeżeli narzędzia pomiarowe są trafne, to powinien istnieć silny związek pomiędzy wy. (likami uzyskiwanymi dzięki zastosowaniu w badaniacli tych narzędzi a wynikiem rzeczywistym. Usiłując np. ustalić trafność opracowanego przez badacza testu wiadomości np. z matematyki, możemy posłużyć się rzeczywiście posiadanym przez jakąś osobę poziomem wiedzy z matematyki. Dla potwierdzenia istnienia relacji między wynikami uzyskanymi z jednego narzędzia pomiarowego a wynikami uzyskanymi dzięki wykorzystaniu drugiego narzędzia pomiarowego, stosuje się współczynnik korelacji, który' określa siłę związku pomiędzy dwoma narzędziami pomiarowymi łub między narzędziem pomiarowym a rzeczywistymi wartościami mierzonych zmiennych.

Spośród różnych testów służących do określenia trafności empirycznej, najczęściej wykorzystuje się testy określające trafność prognostyczną [Cli. i D. Nachmias 2001, s. 181]. Trafność prognostyczna umożliwia opracowanie prognozy, na podstawie wyników uzyskanych za pomocą narzędzia opracowanego przez badacza, lub na podstawie wyników otrzymanych przy wykorzystaniu

—*.Miuw szkół    ■ ,    . —•"•upiec

Możn®

zemy uznać, że narzędzie pomiarowe jest trafne r^™T.^nych* ^w6w«u mo-Można powicd/icc. że zastosowanemu pomiarowi nr '^łv^{dcm pro}8nostycznvm.

styczna wówczas, gdy za jego pomocą można nrST' ^trafno* Pro^c _0Sób w przyszłości. Można np. jak pisze M. ł chocki *    innych

przewidywać przyszłe sukcesy zawodowe dzieci T ’ ff°^{mocą tcs,u} ^olnoici. wiadomości i umiejętności pomyślne ukończenie nl T^' ²³ P°^moc* ^l«tu pomocą testu inteligencji, skuteczne rozwiązywanie n_rw ®*^{typU S2koł}y^aj* przez niego w przyszłości (1999. s. 78].    ‘ ^{p blcmów} napotykanych

Trafność teoretyczna określa stopień zgodno • z przeprowadzonego pomiaru z założeniami ściśle nkr®^,rzymanych wyników badanego zjawiska. Sprawdzając pomiar pod względem    *******

badacz powinien starać się odpowiedzieć na pytanie cJ „ ^ ^,corct>^c/nci _micr,_y W rzeczywistości ,c cechy «***£?.<-»««

W świetle teon. uznać za jego istotne symptomy [M. Ubecki mi t Rzetelność pomiaru to niezmiernie ważny w badania L ^ problem, gdyż. używane do pomiaru narzędzia są rzadko pon^S™ Rzetelność pomiaru wyraża się w stałości otrzymanych ^Lmocn K^Ud?^wanc-.ur/ędzia wyników, w przypadku ponownego stosowania tego samego pomiarowego do pomiaru tej samej rzeczy, tego samego obiektu, zjawiska czy procesu. Im bardziej stale , bardziej porównywalne są kolejne pomiary 2 większa jest jego dokładność . tym większa rzetelność pomiaru. Jeżeli dókonu jemy pomiaru jakiejś rzeczy czy zjawiska i każdorazowo otrzymujemy inny wynik, wówczas narzędzie pomiarowe, jakim dokonaliśmy ów pomiar jJst hl dłem powstawania błędu. Ponieważ, w badaniach pedagogicznych pomiar na charakter pośredni, stąd liczba popełnianych błędów jest zazwyczaj znacznie większa niż w przypadku pomiaru wielkości fizycznych. Błąd pomiaru wyrażony jest wielkością różnicy, która powstaje podczas kolejnych pomiarów. O rzetelnym pomiarze będziemy mówili wówczas, gdy otrzymane wyniki w kolejnych pomiarach, będą stałe lub co najmniej podobne. Rzetelność jest tym większa im mniejszy jest margines błędów w wszystkich pomiarach.

Każdy pomiar składa się z dwóch elementów: komponentu prawdziwego oraz komponentu błędu. Rzetelność pomiaru można zatem zdefiniować jako stosunek wariancji wyników prawdziwych do wariancji całkowitej otrzymanych wyników [Ch. i D. Nachmias, 2001. s. 1 S6j. Wariancja jest miarą rozproszenia wyników; opisuje ona. w jakim stopniu wartości jednostek odchylają się od średniej arytmetycznej, i wyraża się wzorem:

(U)

141