PICT6469

dokumenty osobowe, itp. Ich analiza polegająca na zinterpretowaniu _Zau.. w nich treści pod kątem określonych celów badawczych, dostarczaj informacji o ich funkcjonowaniu, rodzajach działalności opiekuńczej, wawczej. edukacyjnej, społecznej, kulturalnej czy innej. Zatem dokunJ» nazywać będziemy każdą rzecz stanowiącą źródło informacji o _pr/c<,"'^Cni (ach, ludziach, faktach i zjawiskach.    ^n,,°*

5.2. Rodzaje dokumentów

Różnorodność dokumentów zmusza do dokonania icłi podziału. Jak do:, nic ma klarownej i powszechnie przyjętej klasyfikacji. Mogą one być grupowa* ne wg cech formalnych; wg zawartych w nich treści, pochodzenia jak i celów* którym mają służyć. Na użytek badań pedagogicznych za najwartościowszy

wydaje się podział dokumentów na:

1)    dokumenty urzędowe i osobiste:

2)    dokumenty pisemne, cyfrowe i obrazkowe.

Dokumenty urzędowe to wszelkie pisemne i cyfrowe dokumenty tworzone przez daną instytucję. Należą do nich wszelkiego rodzaju dokumenty dotyczące funkcjonowania i działalności instytucji oświatowo-wychowawczych i opiekuńczych. Zaliczyć do nich można m.in. plany pracy instytucji nauczania i wychowania, programy nauczania, preliminarze finansowe, budżety szkół i placówek opiekuńczo-wychowawczych, arkusze organizacyjne, regulaminy, kroniki szkolne, protokoły z. posiedzeń rad pedagogicznych, dokumenty władz oświatowych, dzienniki lekcyjne, itp. Wszystkie te dokumenty mogą stanowić cenne źródło informacji i być wykorzystane w badaniach naukowych.

Dokumenty osobiste to wszelkie pisemne wypowiedzi ludzi, którzy oprócz opisu niektórych zjawisk, wyrażają swoje opinie i poglądy o tych sytuacjach czy wydarzeniach społecznych. Cechą tych dokumentów jest to, że ich twórcami są osobiście ich autorzy. To odróżnia je od dokumentów sporządzonych przez urzędników. Dokumenty osobiste stanowią wartościowe źródło informacji dla tych badaczy, których interesuje indywidualny punkt widzenia na określone wydarzenia. Do dokumentów tych należy zaliczyć: autobiografie, pamiętniki, dzienniki, listy, wypracowania uczniów, wspomnienia na temat jakiegoś wydarzenia, notatki, zapisy, itp. Autobiografie są najczęściej spotykanymi dokumentami opisującymi życic i doświadczenia ich autorów. Można w nich znaleźć własną interpretację doświadczeń autora. Poprzez bezpośredni opis, pozbawiony zniekształceń, badacz może poznać życie i losy ludzi w ich naturalnym przebiegu. Przykładem pełnej biografii jest spisana przez pisarkę i pedagoga Helen Keller, historia jej życia, jako osoby pozbawionej wzroku, słuchu i częściowo mowy. Pamiętniki mają charakter bardziej spontaniczny i odnoszą się do bezpośredniej relacji autora o jego życiu. Są zazwyczaj pisane regularnie w czasie.

, dane wydarzenie wystąpiło. Przekazują informacje o danym zjawisku Wrzeniu, lecz z P»*«»    «*    7. uwagi na au.emycL_y „pi_s

a>*V: wrażeń, są użytecznym źródłem informacji. Listy natomiast, są doki żj^J"''z, dla dwóeh stron. tj. autora listu i jego odbiorcy, stąd najczyściej są od’ *^Cv,« żwią^ między nimi.

nokumenty osobiste nic są tworzone z myślą o przeznaczeniu ich do pu-.„o użytku. Mają zazwyczaj charakter intymny i nierzadko ukryty Kon nih się na osobistych doświadczeniach ich autorów nt. zaistniałych sytuacji ° lnvch wydarzeń, jak i o doznawanych przez nich uczuciach, wrażeniach nch emocjonalnych, itp. Dokumenty osobiste pozwalają badaczowi zrazu-^sl ; _nl0tywy takiego bądź innego postępowania ludzi i przybliżyć obraz zja-^nl występujących w przeszłości poprzez odtworzenie pamięci o nich ludzi ęźacvch wspomnienia. Są najlepszym materiałem do poznawania świadomości społecznej ludzi, ich postaw, poglądów czy punktu widzenia danych zdarzeń. Odzwierciedlają rzeczywistość taką. jak spostrzegał ją autor danego dokumentu w owym czasie i w danym miejscu, choć niekoniecznie takiej, jaka była w rzeczywistości. Z tych m.in. względów ich wartość poznawcza może niekiedy budzie pewne wątpliwości, gdyż stopień wiarygodności może być zróżnicowany >. niekiedy i niewielki. Badacz, który' tylko na podstawie dokumentów chce obiektywnie poznać i odtworzyć badaną przez siebie rzeczywistość historyczną, musi uwzględniać i to, i/ twórca danego dokumentu, np. pamiętnika czy listu, mógł rozmijać się z prawdą czy z istniejącymi faktami. Mógł deformować ówczesną rzeczywistość, z powodu niepełnego jej rozpoznania lub z uwagi na przyjęty przez siebie punkt widzenia. Dlatego analizując dokumenty należy mieć na uwadze i to, że autor dokumentu mógł pomniejszać znaczenie i wagę pewnych istotnych wydarzeń, wyolbrzymiając jednocześnie znaczenie innych, mało znaczących. niekiedy nieistotnych i błahych okoliczności. Ponadto, treść niektórych dokumentów, może być obarczona dużym subiektywizmem autora, spowodowanym doznawanymi przez niego uczuciami, nadziejami, utraconymi szansami czy stanami euforii bądź załamania. Generalizując można powiedzieć, iż dokumenty osobiste pozwalają wprawdzie poznawać pewne zdarzenia, procesy czy osoby, nic zawsze takie, jakimi były w rzeczywistości, lecz takie, jak postrzega! lub chciał postrzegać je autor sporządzający dany dokument. Z tych powodów, każda interpretacja zjawisk opierająca się na dokumentach, wymaga ustalenia taktu jego zajścia, a także poznania opinii, jak owe zjawisko były postrzegane i odebrane przez inne osoby, które w nim uczestniczyły lub je opisały. Io sprawia, że dokumenty osobiste, oprócz wielu dodatnich walorów, posiadają także wiele wad wynikających z:

¹ Opisywania zdarzeń i faktów pod wpływem „chwili^v. np. pod. wpływem cu-torii. gniewu, rozpaczy, czy innego uniesienia emocjonalnego i*, i autora.

²- Pominięcia niektórych pozornie nieistotnych zachowań czy sytuacji mających istotne znaczenie dla opisywanego zjawiska. Mogło ono wyru ‘

253