polski ubior 9

Do bielizny, o której wygląd wyjątkowo dbano, należały pończochy noszone zarówno przez kobiety, jak i przez mężczyzn. Na różnorodność pończoch damskich zwrócił uwagę S. Lam, pisząc: „A są to pończoszki przeróżne i w gatunku, deseniu, i kolorze. Wełniane, włóczkowe z barwnej sierści, kastorowc, jedwabne, grube i cienkie, wzorzyste, czerwone, czarne i białe. Pewne, że niciane lub jedwabne najwięcej ku sobie nęcą, bo najdelikatniejsze, a nodze w nich na zgrab-ności przybywa“. Jarzemski zaś w 1643 r. oświadczył, że „podziwia pończoszki złotem haftowane i ozdoby z pereł na nich naszywane". Służące do podtrzymywania pończoch podwiązki robiono z pasa-monów i jedwabi, najczęściej z kitajck przerabianych czasem złotem i srebrem. Od lat trzydziestych spisy majątkowe mieszczan zaczynają wymieniać „podwiązki z koronkami jedwabnymi", zwykle czerwone i czarne.

Obuwie kobiece przybierało różne formy, naśladując przeważnie w^rzory mody zachodniej. / roku 1626 pochodzą pierwsze wzmianki o wysokich butach kobiecych, wykonywanych przez szcwców^r wrocławskich. Natomiast w Muzeum Narodowym we Wrocławiu przechowywane są pochodzące z XVII w. damskie buty na wysokich obcasach z dodatkową podeszwy łączącą obcas z noskiem (fot. 54). Pantofle czy niskie trzewiki noszone przez kobiety po 1624 r. rzadziej były zaopatrywane w koturny a ich krój był coraz bardziej ujednolicany. Spotyka się wtedy ażurowe trzewiki na obcasie obciągniętym skórą, a pod koniec wieku lekkie, haftow-anc obuwie jedwabne, bez pięty, z wysokimi obcasami i ostrym noskiem (fot. 55).

Na przepych i okazałość noszonych w Polsce ubiorów nie miała wpływu ani pogarszająca się w drugiej połowic wieku sytuacja gospodarcza kraju (co szczególnie dało się odczuć |x> wojnach polsko--szwedzkich), ani też spadek koniunktury na polskie zboże i w dalszym ciągu licznie wydawane ustawy antyzbytkowe. Kryzys gospodarczy na pewno spowodował pauperyzację niższych w'arstw społecznych (chłopstwa i plebsu), w niczym jednak nie hamował zbytku w strojach dworskich, magnackich, szlacheckich i nawet mieszczańskich, bo patrycjat i pospólstwo w dalszym ciągu ubierało się w najmodniejsze i najcenniejsze stroje, czego nie mogło nic zahamować. Dopingu-

99