polski ubior7

wzorów zagranicznych niż w ubiorze męskim. Począwszy od połowy wieku XVII i przez cały XVIII modne i chętnie noszone przez kobiety był)’ ubiory uszyte w stylu francuskim, a pod koniec stulecia także i w angielskim. Równocześnie jednak utrzymywał się po dworach szlacheckich i wśród mieszczek tradycyjny ubiór polski, stopniowo wypierany przez modę zachodnią, a zachowany przede wszystkim w krojach i wykończeniach sukien, spódnic, odzieży wierzchniej i nakryć głowy.

Szczególnie chętnie nosiły kobiety suknie dwuczęściowe, składające się ze spódnicy, stanika, zwanego także gorsetem, przyjmującego w stroju mieszczańskim odmianę caraco_t jupek, mantyli oraz salop i kontusików. Spódnice zdobiono dołem, na wzór zachodni, szerokimi szlakami haftów, z powtarzającymi się motywami dużych i postrzępionych liści na brzegach szlaku (fot. 78). W drugiej połowie wieku po przyjęciu się haftowanych spódnic wśród mieszczek w miejsce stylizowanych kwiatów zaczął obowiązywać zmieniony ornament, ukazujący w^r miarę naturalistyczne motywy kwiatów, przyozdabiane motylami i trawkami (fot. 79, 80).

Sposób noszenia haftowanych spódnic bywał różny. Najzamożniejsze damy ze sfery magnackiej i szlacheckiej zakładały pod nie tak zwane rogówki, które pełniły funkcję stelaża odpowiednio rozszerzającego dołem spódnicę. Rogówka składała się ze sztywnej, uszytej z płótna lub tafty spódnicy, na której znajdowały się obszyte tkaniną trzy rzędy fiszbinowych obręczy. Największą z nich przyszywano w połow ic wysokości łydki, drugą, nieco mniejszą, na poziomie kolana i jeszcze mniejszą na biodrach^ Najwcześniejsze formy rogówek miały obwód koła o niewielkim promieniu, późniejsze, począwszy od lat pięćdziesiątych, były spłaszczone w kształcie elipsy (rys. 136). Zdaniem J. Ki-towicza, moda rogówek nie trwała długo, bo w częstym użyciu były one najwyżej przez 15 lat. Potem „zaczęto brać rogówki tylko na wielkie publiki, na kompanie, na bale, a nareszcie ku ostatnim latom panowania Augusta III te gmachy zawadzające wcale zostały zarzucone, wyjąwszy dnie galowe niektóre u dworu⁴⁴.

Mieszczki zakładały rogówki raczej rzadko, a haftowane spódnice nosił)' przeważnie na krochmalonych spódnicach spodnich. Ilafto-

134.    Zjd warszawski z 1701 r.

135.    Mieszczanie warszawscy z 1798 r.

117