polski ubior 1

bogactwa, ale także świadczyła o sprawowaniu władzy wojskowej.

Fryzury i nakrycia głowy w ubiorze polskim były kontynuacją mody końca wieku XVI. O ile w pierwszej połowic XVII w. można było spotkać starszych mężczyzn z włosami nie podgolonymi (fot. 25), to około połowy stulecia nawet senatorskie głowy były uczesane z czubem i podgolone (fot. 36). W latach siedemdziesiątych przyjęła się fryzura znana z portretów' króla Jana III — gładko sczesana, pod-golona po łjokach i w tyle. Fryzura ta przetrwała wraz z modą kontuszową aż do końca XV111 w^ Podgolone czupryny polscy Sarmaci zakrywali najczęściej czapkami z futrzanymi wyłogami, rozciętymi po bokach i na przedzie, często z pękiem czaplich piór (rys. 101, 114, fot. 32).

Uzupełnieniem ubioru narodowego były wysokie buty, szyte według mody wschodniej, z miękką, różnej wysokości cholewą i z podkówką zastępującą obcas. Przy stroju odświętnym noszono obuwie z barwnych, przeważnie żółtych i czerwonych skór safianowych lub kurdy-banowych (rys. 114, fot. 32, tabl. V) albo tzw. baczmagi — bez obcasów, z safianu żółtego, czerwonego i zielonego, przyozdabiane złotymi nićmi (fot. 43).

Chłopi nosili łapcio z łyka lipowego, buty z cholewami lub walonki ze zbijanej wełny. Ubiór chłopski przeznaczony do pracy był najczęściej płócienny, rzadziej wełniany i składał się z fałdzistej, sięgającej do kolan koszuli, która miała długie rękawy' i była przepasana rzemieniem, powrozem lub krajką (fot. 44). Spodnie, przeważnie parciane, sięgały do kostek. Na głowie nosili chłopi wysokie magierki lub kapelusz z obwisłą kanią. W stroju ludowym pojawiały' się jednak pewne cechy regionalne, widoczne na przykład w sztychu

114. Reprezentacyiny strój polski - delia lub ferezja z obrzeżeniem futrzanym i iupan z tkaniny w rzuty kwiatoire; czopka z otokiem futrzanym rozciętym na przodzie i na bokach ; pas z klamrą metalową; na rapciach szabla, w ręku buzdygan

9J