5192605238

87

Przestrzenna organizacja procesów produkcji i wymiany, a także sprawowania władzy -.czego przykładem jest rola podziału terytorialnego kraju) jest wiec istotnym czynnikiem ogólnospołecznej efektywności gospodarowania oraz stopnia zaspokojenia potrzeb społecznych przy danym poziomie wytwarzania.

Problematyka ta jest przedmiotem licznych studiów i prac naukowych. Należy w tym miejscu powołać sie na "Diagnozę stanu gospodarki przestrzennej Polski". Diagnoza wskazała na podstawowe przestrzenne uwarunkowania rozwoju Polski, identyfikując główne przestrzenne czynniki kryzysogenne:

1. Opóźnienie urbanizacji względem industrializacji, jako zjawisko generalne, a dodatkowo występujące z róZna siła w poszczególnych regionach kraju. Teza ta została szczegółowo uzasadniona w pracach nad diagnoza. stajać sie jednym z najważniejszych elementów jej dorobku (por. np. B. Jałowiecki. 1982b). Bezpośrednimi skutkami tego zjawiska jest niZsze, niż moZliwe do osiągnięcia w danych warunkach zaspokojenie. potrzeb społecznych oraz niepełne wykorzystanie maiatku produkcyjnego, obniżające w znacznym stopniu wielkość możliwej do uzyskania produkcji.

2.    Narastanie sprzeczności miedzy interesami społecznymi i gospodarczymi w sferze korzystania z zasobów środowiska naturalnego. Nadmierna eksploatacja tych zasbów prowadziła* z jednej strony do pogorszenia warunków życia społeczeństwa na niektórych obszarach. z drugiej zaś przyczyniła sie do ograniczenia wąsko rozumianej efektywności gospodarowania, co było wynikiem konieczności ponoszenia dodatkowych nakładów na dostosowanie jakości zasobów naturalnych do potrzeb działalności wytwórczej (por. np. G. Gorzelak, J. Kolipiriski, M. Kulesza, 1981, s. 8)

3.    Nadmierna koncentracja działalności gospodarczej, która przejawiała sie dwojako: jako koncentracja w wyniku aglomeracji wielu jednostek wytwórczych oraz jako przekraczanie optymalnej skali produkcji. Szczególnie negatywne skutki powodowało jednoczesne wystąpienie obydwu rodzajów