prapol104

Śląskiem, bo wykazano, że nazwy rzeki Ślęzy i góry o po-dobnym brzmieniu (Ślęz — dziś Sobótka), wywodzone dawniej od nazwy domniemanych germańskich mieszkańców Śląska, $ą pochodzenia słowiańskiego. Nie jest nawet wyłączone, że sama nazwa Silingów jest tylko zgermanizowaną formą nazwy słowiańskiej ludności Śląska, bo podobnie nazywali Niemcy średniowieczni słowiańskich Brzeżan — Brisingi, a Połabian — Polabingi. Charakterystyczne jest, że sam Jahn, który łączył dawniej nazwę Silingów z nazwą Zelandii, obecnie wywodzi ją od góry Ślęzy, dla której używa jednak zmyślonej, nieznanej ze źródeł nazwy Siling. Jedynym dowodem istnienia jakiejś nieznacznej domieszki ludności germańskiej w obrębie grupy przeworskiej meże być część ceramiki zdobionej kółkiem zębatym, wykonanej przez branki germańskie. Natomiast dwa naczynia górnośląskie z wyrytymi na nich domniemanymi runami niczego w tym względzie nie dowodzą, bo owe rzekome „napisy" są w istocie zwykłymi ornamentami'! odczytane jako runy nie dają żadnego sensu.

Najazd Gotów

Z wyraźnym najazdem ludności germańskiej mamy natomiast do czynienia w tym czasie na Pomorzu. W początku okresu rzymskiego zjawia się u ujścia Wisły ludność pochodząca ze Szwecji, zapewne z prowincji Vastergótland, a częściowo także z Gotlandii, w której powszechnie upatruje się Gotów. Posuwa się ona stamtąd ku południowi, ujarzmiając już w ciągu I w. cały obszar grupy oksywskiej kultury grobów jamowych od Bałtyku aż do Noteci i Drwęcy, a w II stuleciu wkracza na terytorium grupy przeworskiej, zajmując północną i środkową Wielkopólskę, resztę Kujaw i zachodni skrawek Mazowsza aż po linię Płock—Mława. Do niedawna przypisywano najeźdźcom groby szkieletowe występujące licznie na Pomorzu od początku okresu rzymskiego, co jednak nie jest ścisłe, bo obrządek nieciałopalny znamy tu, jak widzieliśmy wyżej (str. 179), sporadycznie już w późnym podokresie lateńskim, jest więc zupełnie możliwe, że rozpowszechnienie się tego obrządku z początkiem okresu rzymskiego dokonało się w obrębie dawnej ludności. Poza tym zaś, jak wykazują wyniki badań antropologicznych, nie wszystkie groby szkieletowe na Pomorzu z I—III w. po Chr. kryją w sobie zwłoki najeźdźców i nie jest nawet wyłączone, że dopiero na Pomorzu część przybyszów pod wpływem ludności miejscowej 2Ó0

zaczęła grzebać zmarłych niespalonych. Z drugiej strony nie ulega wątpliwości, że część najeźdźców paliła zwłoki, jak tego dowodzą groby jamowe znane z Oksywi, w pow. morskim, oznaczane nagrobkami z dużych pionowo ustawionych głazów, bliźniaczo podobne do takićhże grobów gotlandzkich. Z Gotlandii pochodzili też zapewne najeźdźcy, grzebiący nieboszczyków niespalonych pod okrągłym brukiem kamiennym (Oksywia) lub w kurhanach kamiennych otoczonych kręgami kamiennymi, jakie znamy z Od-rów, w pow. chojnickim. Natomiast groby szkieletowe płaskie, przykrywane zwykłym brukiem kamiennym, wskaz-ują na związek z prowincją szwedzką Vastergotland. Ani pocho-. dzenie najeźdźców nie jest więc jednolite, ani też stosowany przez nich obrządek pogrzebowy i to zarówno na Pomorzu, jak w młodszym okresie rzymskim na Ukrainie, gdzie np. na typowym cmentarzysku przypisywanym Gotom w Czer-niachowic, w pow. kijowskim grobom szkieletowym towarzyszą również ciałopalne. Ponieważ badania czaszek z grobów szkieletowych pomorskich i północnowieikopolskich z wczesnego okresu rzymskiego wykazały, że pogrzebana tu ludność miała skład rasowy środkowoeuropejski a nie nor-dyjski, trzeba przyjąć, że tylko część ludności grzebiącej zmarłych niespalonych jest pochodzenia północnego i że ilość przybyszów zza morza była zbyt mała, aby mogła była zaważyć stanowczo na składzie rasowymi ówczesnej ludności Pomorza. O dalszym trwaniu ludności tubylczej: twórców grupy oksywskiej kultury grobów jamowych mimo najazdu świadczy zresztą fakt, że blisko trzecia część ludności Pomorza nadal -używała grobów jamowych, jakkolwiek groby popielnicowe czyste i obsypywane szczątkami stosu wyszły obecnie prawie zupełnie z użycia i dopiero od połowy II w. stają się znów coraz częstsze. Ważną wskazówkę stanowi też fakt, że wielu cmentarzysk z poprzedniego okresu używano w dalszym ciągu w starszym okresie rzymskim, a groby szkieletowe nie tworzą nigdy oddzielnych cmentarzysk, lecz występują stale zmieszane z grobami ciałopalnymi. Tak samo ceramika pomorska starszego ickresu rzymskiego stanowi w znacznej części tylko młodsze stadium rozwojowe ceramiki późnolateńskiej grupy oksywskiej (np. szerokcotworowe garnki o dwóch uchach, kubki uchate i wazy baniaste z wyodrębnioną nóżką i uchem pod krawędzią). Obok tych form spotykamy jednak też naczynia odrębnego typu, oddziedzi-

201