prokariota eukariota

PORÓWNANIE BUDOWY KOMÓREK PROKARIOTYCZNYCH I EUKARIOTYCZNYCH

Nazwa struktur,'		Budowa	Funkcje	Komórka prokariotyczna	Komórka eukariotyczna
					roślinna	zwierzęca
Jądro		*    ma średnicę 5 - 25 urn ( wyjątków.oa 1 pm - 1 mm) 'jest otoczone podwójna błoną jądrową *    można w mm wyróżnić chromatynę, nukleoplazmę (kariolimfę) i jąderko łub jąderka *    zawiera większość DNA komórki	*    odgrywa nadrzędną rolę w komórce *    warunkuje i reguluje mciabołizm *    uczestniczy w podziałach komórkowych *    przecowuje większość informacji genetycznej	brak (funkcję jądra pełni tzw. ntikleoid - obszar zawierający splątaną nić DNA - genotor)	obecne	obecne
>s "3 >, T rz a.	Chlo ro plasty	' mają średnicę ok. 3 - 6 (im *    są otoczone podwójną błoną lipidowo-białkową *    wnętrze ich wypełnia bezbarwna substancja podstawowa. tzw. stroma, przeniknięta lamellamym systemem błon. tworzących pęcherzyki nazywane tyiakoidami " rozróżnia się tylakoidy stromy i tyłakoidy gran *    tyłakoidy gran zawierają zielony barwnik - chlorofil *    zawierają pozajądrowy DNA	*    biorą udział w procesie fotosyntezy *    nadają zielona barwę liściom, łodygom	brak (ich funkcje u bakterii zielonych i purpurowych pełnią ciałka chromatoforowc zawierające barwniki asymilacyjne)	obecne	brak
	Chroni o-plasty	*    mają średnicę ok. 3 - 5 urn *    otoczone są podwójną błoną lipidowo-białkową *    brak lamcłlamego systemu błon *    zawierają barwniki karotenoidowe. np. żółty ksantofil oraz pomarańczowy karoten *    zawierają pozajądrowy DNA	*    nadają żółtą barwę np. ziarnom zbóż kwiatom słonecznika, jaskra, narcyza, starzejącym srę liściom *    nadają pomarariczowo-czerwoną barwę owocom, np. pomidora, róży, jarzębiny, korzeniom marchwi	brak	obecne	brak
	Leu- ko- plasty	*    mają średnicę 2 - 4 pm *    otoczone są podwójną błoną lipidowo-białkową *    brak lamellamego systemu błon *    me zawierają barwników *    zawierają pozajądrowy DNA	* maja zdolność syntezy oraz magazynowania: tłuszczów (tzw. elajoplasty), białek (aleuroplasty), skrobi (amylopiasty)	brak	obecne	brak
Mito- chondria		*    mają średnicę 0.2 - 1 pm (wyjątkowo do 10 pm) *    otoczone są podwójną błoną lipidowo-białkową *    błona wewnętrzna jest pofałdowana w tzw. grzebienie mitochondrialne, znacznie zwiększające jej powierzchnię *    wnętrze wypełnia matriks - bezpostaciowa substancja, zawierająca dużą ilość białek, głównie enzymatycznych *    zawierają pozajądrowy DNA	* biorą udział w procesie oddychania komórkowego: są centrami energetycznymi komórki, wytwarzającymi energię dla jej funkcjonowania (dostarczają związków wysokoenergetycznych. np. ATP)	brak (ich funkcje pełnią mezosomy - wpukle-nia błony komórkowej do wnętrza, podobne do grzebieni mitochondrialnych)	obecne	obecne

Nazwa struktury	Budowa	Funkcje	Komórka prokariotyczna	Komórka eukariotyczna
				roślinna	zwierzęca
Siateczka śródplaz- matyczna (retikulum endoplaz- matvczne)	*    układ kanalików różnej wielkości i kształtu, otoczonych pojedyncza błona lipidowo-białkową *    występuje w cytopiazmie *    są dwa rodzaje s.ś.: s.ś. szorstka (powierzchnia błon otaczających kanaliki pokryta rybosomami) oraz s.ś. sładka (bez rybosomów)	*    dzieli cytoplazmę na obszary (kompartymcmy) syntezy i rozpadu *    s.ś. szorstka związana jest z syntezą białek *    s.ś. gładka związana jest z syntezą lipidów	brak	obecna	obecna
Rybosomy	*    średn. od ok. 14 nm (bakterie) do ok. 25 nm (eukarionty) *    asymetryczne, nieobłonione struktury zbudowane z dwóch podjednostek, mniejszej i większej, połączonych jonami magnezu *    w 40 - 60^ zbudowane są z rybosomowego RNA (rRNA), a ponadto z szeregu białek zasadowych *    występują luźno w cytopiazmie. na szorstkiej siateczce śródplazmatYcznej i na zewnętrznej błonie jądrowej	* uczestniczą w syntezie białka (wówczas zorganizowane sa w poli-rybosomy - szereg rybosomów powiązanych przez informacyjny kwas rybonukleinowy - mRNA)	obecne (od rybosomów eu-kariontów różnią się stałą sedymentacji)	obecne	obecne
Układ Golgiego (aparat Golgiego)	*    zbiór diktiosomów rozproszonych w cytopiazmie. często także skupionych przy jądrze *    diktiosom składa się na ogół z 2 - 7 (czasem z 20 i więcej) spłaszczonych, błoniastych cystern *    cysterny te ograniczone są pojedynczymi błonami lipidowo-białkowymi i otoczone ponadto małymi pęcherzykami *    grubość pojedynczej cysterny jest równa ok. 0,03 pm, a całego dikiiosomu 0,2 - 1.2 pm)	*    odpowiada za ostateczne formowanie produktu białkowego, przed wydzieleniem go przez komórkę na zewnątrz *    jest miejscem przebudowy i różnicowania błon przeznaczonych do wbudowania w plazmolemę *    uczestniczy w wewnątrzkomórkowej regulacji gospodarki wodnej *    w jego obrębie zachodzi synteza głiko-protein pokrywających powierzchnię komórek zwierzęcych *    w komórkach roślinnych jest miejscem syntezy wielocukrów wchodzących w skład ściany komórkowej	brak	obecny	obecny
Wodniczka (wakuola)	*    wydzielony obszar cytoplazmy otoczony pojedynczą błoną lipidowo-białkową (zwaną u roślin tonoplastem) *    zawiera tzw. sok wakuolamy, będący wodnym roztworem różnych związków chemicznych	*    jest zbiornikiem wydalin, wydzielin i substancji zapasowych "jest osrnoregulatorem komórki *    utrzymuje komórki roślinne w stanie turgoru (napięcia błony)	brak	obecna (z reguły 1. duża, centralnie położona)	obecna (z reguły wiele małych wodniczek)