przepis20028

piegus©

szczególną podatność na zakażenia wirusowe i bakteryjne. Przykładem może być chłoniak Burkitta w przebiegu malarii lub w leishmaniozie trzewnej, która związana jest z zarażeniem wirusem HIV.

Układ żywiciel - pasożyt/grzyb

I?

AK*

Ten układ może być uznany za homeostat biologiczny, a więc złożony układ regulacji sprzężenia zwrotnego ujemnego o licznych regulatorach. Za główny element, który jest regulowany, przyjmuje się liczebność N pasożyta lub grzyba. Natomiast głównym zadaniem żywiciela jest taka regulacja liczebności, by utrzymała się na minimalnym poziomie N₀. Każde odchylenie wartości N od poziomu minimalnego wyzwala regulatory żywiciela, których zadaniem jest wysłanie sygnałów regulujących, by na zasadzie sprzężenia zwrotnego ujemnego przywrócić stan liczebności minimalnej. Środowisko zewnętrzne wpływa na ten układ poprzez czynniki zakłócające, mogą one wpływać na żywiciela i na pasożyta, np. czynniki abiotyczne fizyczne lub chemiczne (leki przeciwpasożytnicze czy przeciwgrzybicze), które mogą również działać na żywiciela wywołując zmiany komparatora (układ proównujący sygnał normy z sugnałem otrzymywanym). U człowieka rolę regulatorów pełnią uwarunkowania genetyczne, bariery naturalne, odpowiedź tkankowa, miejscowa czy humoralna. Jeżeli chodzi o uwarunkowania genetyczne, to np. istnieje odporność na Plasmodium vivax u osób posiadających pewne antygeny HLA lub w przypadku braku antygenu Duffy, będącego receptorem pozwalającym na wniknięcie merozoitów do komórki. W badaniach doświadczalnych wykazano, że wrażliwość na zarażenie Leishmania jest zdeterminowana przez pojedynczy gen dominujący, który kontroluje aktywację makrofagów.

bariery naturalne

•    zachowanie ciągłości skóry i błon śluzowych, które nie pozwalają na wniknięcie do ustroju

•    ruch nabłonka migawkowego górnych dróg oddechowych oraz powstający odruch kaszlowy

•    złuszczanie nabłonka przewodu pokaromowego, co zapobiega adherencji (przylegnianiu) ©fgatwmów do nabłonka i namnażaniu się

wydzieliny, np. ślina, zawierające lizozym, laktoferynę, laktoperoksydazę, prostaglandyny, które działają przeciw mikroorganizmom

'J

Odpowiedź tkankowa    WOlTa

1. Granulocyty, które fągocytują i wewnatrzkomórkowo niszczą Trypanosoma, Leishmania, Plasmodium, Toxoplśsmd', Schistosśrfta, a także niszczą filarie i komórki grzybów.

Pozakomórkowe niszczenie przez neutrofile zależy od wytwarzanego przez nie nadtlenku wodoru, natomiast wewnątrzkomórkowe zależą od obecnych ziarnistościach granulocytów, białek kationowych, mieloperoksydazy i lizozymu.

Komórki tuczne - produkują histaminę, heparynę, ‘'czynniki chemotaktyczne dla granulocytów (GMCSF), produkują także interleukiny IL-3 IL-4, czynnik martwicy nowotworów TNF- a i proteazy. Produkowane przez nie mediatory pobudzają mięśnie gładkie, a tym samym perystaltykę jelit i usuwają pasożyty jelitowe. Wywołują one też    _

zmianę przepuszczalności błony śluzowej jelita ^nabłonka, co ułatwia dopełniaczowi i przeciwciałom wnikanie do światła jelita.

Makrofagi - ulegają ne aktywacji pod wpływem antygenów Plasmodium czy Trypanosoma.

Reagują one z innymi komórkami, np. z hepatocytami, które stają się niewrażliwe na

zerManie_zar-edłcem' wytwarzają tlenek azotu, który ma znaczenie w odporności na

zarażenia wywołanie przez Plasmodium, Toxoplasma, Schistosoma, Leishmania i

Trypanosoma. Makrofagi posiadają receptory wiążące cukry ściany komórkowej grzybów, a ,

np. beta-glukan Candida albicans czy mannozylo-fukozyd Aspergillusie Mogą być r^ld^ri'£j'“ ^

stymulowane przez przeciwciała do fagocytozy nie tylko komórek grzybów, ale również

pasożytów, np. krwinkowych postaci Plasmodium albo larwalnych postaci Schistosoma.^ ,

Ponadto regulują odpowiedź immunologiczną poprzez wydzielane cytokiny: interleukina IL-1, która pobudza namnażanie limfocytów Th; interleukina IL-8 aktywuje neutrofile; prostajlandyny, które pobudzają supresorowe limfocyty T. W zarażeniach pasożytami mniejsze znaczenie ma odpowiedź miejscowa, ponieważ z reguły nie dochodzi do ekspresji antygenów na powierzchni komórek żywiciela. Wyjątkiem są Plasmodium, Trypanosoma czy Toxophsma, których antygeny pojawiają się na powierzchni komórek gospodarza. Indukowane komórki cytotoksyczne niszczą wyłącznie zakażone komórki żywiciela, nie mogą zaś zni •• :czyć pasożyta za względu na brak odpowiednich antygenów zgoności tkankowej na jego p( vierzchni.

W odporności miejscowej istotną rolę odgrywają limfocyty T, przy czym istotny jest rodzaj subpopulacji ulegających aktywacji. Limfocyty Th! poprzez interleukinę IL-2 i interferon y indukują makrofagi, _f kr norki NK i granulocyty przyczyniając się do niszczenia takich pasożytów jak LeishamanPa', Trypa^ffsófna, Toxoplaśrhaf\ak u wnież do niszczenia grzybów. W efekcie końcowym może nastąpić wyleczenie. Natomiast limfocyty Th₂ poprzez IL-4, IL-5, IL-6 i IL-10 nie pobudzają makrofagów i przyczyniają się do rozwoju zakażenia.. h/CWWA^

Interferon y może hamować działanie komórek Th₂, natomiast IL-10 hamuje działanie Thi.

Zarażenie czy przewlekające się zarażenia związane są z przewagą liczebną komórek Th₂ nad Thi. Limfocyty Thi należą do subpopulacji CD4+.

Oprócz tego Limfocyty T CD8+ wytwarzają interferon y, hamują rozwój Plasmodium w komórkach wątroby i niszczą zarażone hepatocyty, natomiast nie działają one na postacie krwinkowe zarodźca, ponieważ erytrocyty nie zawierają ekspresji antygenów zgodności tkankowej klasy I. Oprócz limfocytów T także komórki NK odgrywają rolę w zarażeniach Trypanosoma cruzi czy Toxoplasma. Niekiedy jako reakcja na uwalniane antygeny wytwarzane przez komórki Thi interferon y i czynnik ^u martwicy nowotworów TNF-cr pobudzają tkankę łączną do tworzenia ziarniny i do włóknienia, co prowadzi do wytworzenia torebki, co z jednej strony powoduje ograniczenie inwazji, a z drugiej strony upośledza funkcję zarażonego narządu, np. wątroby w zarażeniach wywołanych przez Schistosoma. Niektóre cytokiny mogą również bezpośrednio działać przeciwpasożytniczo, np. interferon y hamuje wzrost Toxoplasma pozbawiając pierwotniaka tryptofanu.

Odpowiedź humoralna - immunologiczna reakcja ogólnoustrojowa polega m.in. na pobudzaniu produkcji swoistych immunoglobulin należących do klas IgM, IgG i IgA, które mogą blokować receptory na powierzchni pasożyta, a ponadto przeciwciała IgM pobudzają układ dopełniacza w przypadku takich pasożytów jak robaki jelitowe Plasmodium czy Trypanosoma. Przeciwciała IgM przeciwko antygenom sporozoitów Plasmodium hamują wnikanie do komórek wątroby, a także bezpośrednio go uszkadzając poprzez jego liżę; ułatwiają fagocytozę przez makrofagi uwalniające na zewnątrz enzymy lizosomalne. IgG mają znaczenie w przypadku zarażeń wywołanych przez zarodźca, przez Leishmania, wspólnie z IgA uczestniczą w aktywacji komplementów i w mechanizmie ADCC (reakcja cytotoksyczności komórkowej zależnej od przeciwciał). Istotne znaczenie mają IgE, które uznane są za charakterystyczne dla inwazji pasożytów. Ponadto również uczestniczą w reakcji ADCC, która jest głównym elementem obrony przeciwpasożytniczej w przypadku Trypanosoma, Trichinella, Schistosoma i filariozach. Reakcja ADCC także odgrywa znaczenie w zarażeniach grzybami. Podstawową komórką efektorową w tym typie cytotoksyczności są eozynofile, które ograniczają głównie migrację przez tkanki. Aktywność cytotoksyczna eozynofili zwiększa się pod wpływem cytokin uwalnianych przez komórki tuczne przez limfocyty i makrofagi. Zwiększona liczba komórek kwasochłonnych jest wynikiem produkcji przez limfocyty T cytokin. Aktywność cytotoksyczną posiadają również płytki krwi. Wiele pasożytów ze względu na swoją wielkość nie może ulec fagocytozie, np. bruzdogłowiec.

W niektórych robaczycach zachodzi proces współistniejącej odporności. W przypadku gdy pierwotna inwazja nie może zostać wyeliminowana i staje się utrwalona, a żywiciel nabiera odporności na

Page 34 of 52