Psychologia ogólna16

44

Rodzaje testów

Bogaty zestaw testów psychologicznych można podzielić na dwie duże grupy, stosując kryterium przedmiotowe (co test bada): testy zdolności (uzdolnień) i testy osobowości¹^. »V tych dwu grupach mieszczą się testy nastawione na badania fragmentaryczne, w testach zdolności można wyróżnić testy inteligencji, tj. zdolności ogólnych, testy uzdolnień specjalnych, testy wiadomości,'umiejętności. Spośród testów’ osobowości także można wyłonić testy badające całą osobowość oraz poszczególne jej aspekty, jak zainteresowania, samoocenę, odporność na frustrację itp., temperament. Często stosuje się jeszcze bardziej szczegółowy podział testów na testy badające poszczególne funkcje umysłowe (pamięć, uwagę, koordynację czuciowo-ruchową); podobnie w testach osobowości.

Testy można grupować także według prezentacji i sposobu wykonywania zadań na werbalne (zadania i wypowiedzi słowne) i niewerbalne (zadania^percepcyjne - wykonanie rysunku, uzupełnienie, wpisanie znaku); stosuje sięje indywidualnie lub grupowo.

Przykłady testowych badań podane będą w dalszej części w związku z zagadnieniem inteligencji i osobowości. Tutaj trzeba stwierdzić, iż posługiwać się tą metodą mogą jedynie specjaliści i to doświadczeni, Jeat to podyktowane koniecznością posiadania wiedzy teoretycznej i szczegółowej znajomości metodologii badań testowych, by móc odpowiednio dobierać testy i właściwie je wykorzystać. Zawsze są to metody niesamodzielne, wymagające zastosowania innych sposobów badania. Często są traktowane wstępnie lub uzupełniająco.

Diagnozy psychologiczne sformułowane przez doświadczonego psychologa za pomocą danych testowych mogą stać się przesłanką dla decyzji w konkretnych sytuacjach podejmowanych przez specjalistów innych dziedzin: nauczyciela, organizatora pracy, osoby zatrudniającej na stanowisko

Nie należy sądzić oczywiście, iż zdolności stanowią coś odrębnego od osobowości. Wydzielenie tego rodzaju testów wiąże się z okolicznościami praktycznymi (potrzeba ustalania niektórych cech umysłu czy talentu)' oraz możliwością oceny poziomu zdolności, czego nie uda się zrobić w stosunku do pozostałych aspektów, jak też całej osobowości. Inne nieco są także procedury testowania i kwalifikowania wyników testów obu grup.