s10(1)

LIBERALIZM

Zarządzanie bezpieczeństwem w Linii Europejskiej jesi postrzegane jako funkcjonalna adaptacja narodowych polityk bezpieczeństwa do nowych zagrożeń i nowych aktorów, która dokonuje się w wyniku negocjacji toczonych w silnie zinstytucjonalizowanym środowisku. Państwa i aktorzy niepaństwowi współpracują ze sobą w tworzeniu polityki bezpieczeństwa w wielu przenikających się instytucjonalnych konfiguracjach. Zarządzanie bezpieczeństwem europejskim jest heterarchicznc (elementy mają tę samą pozycję), kształtowane przez publicznych i prywatnych aktorów, zinstytucjonalizowane, wielopoziomowe (poziom ponadnarodowy, narodowy i sub-narodowy) oraz inkluzywne (biorą w nim udział zarówno państwa, jak i aktorzy niepaństwowi)⁴⁴.

Krytycy podejściagovemance wskazują, że koncentruje się ono na ideach i regułach instytucjonalnych, a nic na strukturze społecznej, przez co nie przydaje wystarczającego znaczenia oddziaływaniu potęgi. Ponadto nadmiernie akcentuje zmieniającą się naturę współczesnego państwa i koncentruje się na procesie dcliberacji, wzajemnego uczenia się i rozwiązywania problemów przez dostosowanie interesów. Żeby wyjść naprzeciw tej kry tyce, niektórzy badacze proponują tak zwane społeczne podejście strukturalne, które uznaje, żc system gm/emance jest wektorem potęgi, w którym jedni aktorzy dominują nad innymi^{1 2}.

Interwencja humanitarna

Przedstawiciele teorii liberalnych są z reguły zwolennikami interwencji humanitarnej w celu zapobieżenia poważnym naruszeniom praw człowieka, takim jak na przykład ludobójstwo. Samo pojęcie interwencji oznacza ingerencję w sprawy wewnętrzne państwa w celu odebrania mu możliwości swobodnego podejmowania decyzji i ustanowienia nad nim kontroli. Dokonuje się bez zgody państwa, za pomocą siły fizycznej i z naruszeniem przestrzeni terytorialnej. Jest świadomym zastosowaniem siły i przymusu o charakterze militarnym. W prawie międzynarodowym interwencja jest aktem nielegalnym. Przymiotnik „humanitarna" ją legalizuje, chociaż wciąż spora część doktryny kwestionuje legalność interwencji humanitarnej.

Przeciwnicy interwencji humanitarnej utrzymują, żc każda interwencja podważa ideę wspólnot i w ten sposób zagraża porządkowi wewnętrznemu

Mowtrcp

rummumi

i międzynarodowemu. Limanie praw człowieka nie jest przesłanką do uznania interwencji za słuszną. Nic można uczynić ludzi wolnymi za pomocą siły. trzeba pragnąć wolności i osiągnąć ją własnym wysiłkiem. Interwencja międzynarodowa nie może być podyktowana motywem udzielenia pomocy w budowie państwowości, ponieważ rzadko taka pomoc jest skuteczna. Istnieje także poważne niebezpieczeństwo stosowania interwencji jako pretekstu do zawładnięcia życiem politycznym innego państwa w celu realizacji własnych interesów.

Zwolennicy interwencji humanitarnej utrzymują z kolei, ze jeśli państwo nic jest w stanie zapewnić bezpieczeństwa obywatelom, odpowiedzialność spoczywa na społeczności międzynarodowej. Uznają wyższość praw człowieka nad zasadą nieinterwencji, która przyczynia się do tolerowania ludzkiego cierpienia. Brak reakcji państw europejskich na rozwój sytuacji w Niemczech w latach trzydziestych XX w. umożliwił m.in. Holokaust. Problemem jest nic to. czy, lecz kiedy należy interweniować. Interwencja humanitarna ma na celu ochronę zagrożonej ludności i zapobieżenie poważnym naruszeniom podstawowy ch praw człowieka⁵¹.

Nadrzędnym celem interwencji powinno być wyeliminowanie przyczyn konfliktu i zapewnienie trwałego pokoju. Aby interwencja humanitarna była uzasadniona, powinna spełniać określone warunki. Po pierwsze, państwo musi wyraźnie łamać międzynarodowe zobowiązania, na przykład dopuszczając się aktów ludobójstwa. Interwencja ma im zapobiec, dlatego nie może być dokonana po ich zaprzestaniu. Nie jest też wystarczającym uzasadnieniem interwencji represyjna polityka wobec obywateli i oszustwa wyborcze. Po drugie, powinny zostać wyczerpane inne środki, takie jak negocjacje i sankcje międzynarodowe. Po trzecie, interwencja humanitarna musi być uznana przez społeczność międzynarodową za legalną na przykład przez autoryzację przez Radę Bezpieczeństwa ONZ. Po czwarte, powinna zostać zaakceptowana przez społeczeństwo. Jak stwierdził jeden z badaczy, interwencję uznaje się za legalną, jeżeli ludzie rzucają kwiaty, natomiast gdy rzucają czymś innym, uznaje się ją za nielegalną agresję”.

Prowadzone przez, państwa liberalne interwencje humanitarne są często selektywne, dalekie od bezstronności, a icłi celem jest realizacja własnego interesu. Dogmat suwerenności, któty w wypadkach poważnych naruszeń

⁵¹ Jerzy Zajadło, Isgaloolć i kgifymiwcja humanitarnej irticrurncji, .Pjństwo i Prawo" 2004. I. 59. nr 1.5. 12-13. Por. Kruce Cronin. MuSiikUral ImenmHon and itx fruernaiional Commundy, Micłucl Kcrcn. tX>iuM A. Sytvan (rod.). lattrnanonal Inlenmikm SiArrtipuy \rnus Respon-stMity, London: liank Casi 2003.

Michacl Lcritm, The Law oj Fota and Ilu- lwa oj Itr*- Grenada, tht Rilklanth, and HttmanF larian lnter>eniion. „Harald Inlcmaikmal Liw Journal" I9S6. t. 27, nr 2, *. 654.

1

** Maik Webber, Siuan Croft, Jołyon Howonh. Terry Tcmff, F.lke Krahmami. The Ctntmance oj' Europom Security, .Revicw of Inlcnutional Sludic** 2001, I. JO. nr I. s. 4.8.

2

Mirand, Hofmann, Iroodcilc, 2011,². 122.