s11(1)

KONSTRUKTYWIZM

W konsekwencji współczesny system międzynarodowy jest tolerancyjny, „presja selekcyjna" jest w nim niewielka⁵’.

Selekcja ma charakter kulturowy, odbywa się w wyniku socjalizacji, a szczególnie mechanizmu naśladownictwa i społecznego uczenia się. Państwa naśladują te. które osiągnęły sukces, przy czym miarą sukcesu w polityce międzynarodowej jest osiągnięcie potęgi. Różne są jednak opinie, co jest przejawem tej potęgi, na przykład podbicie innego państwa było w przeszłości uważane za chwalebne, a dzisiaj jest potępiane. W procesie społecznego uczenia się tożsamości są wzmacniane w odpowiedzi na to. jak aktorzy są traktowani przez innych. Aktorzy próbują sprawić, żeby druga strona widziała rzeczy w ten sam sposób jak oni. dlatego nagradzają zachowania potwierdzające ich definicję sytuacji, a karzą te, które ją kwestionują. Potęga umożliwia postępowanie wykraczające poza społeczne uczenie się. W wypadku nierównowagi potęgi zwycięża definicja sytuacji określona przez silniejszego⁵⁴.

Jeśli środowisko nie zagraża istnieniu państw, mogą one postępować pokojowo, a dzięki kontynuacji tych działań, zmienić swoje środowisko bezpieczeństwa z konkurencyjnego na kooperatywne. Współpraca w dziedzinie bezpieczeństwa jest zatem wynikiem oddziaływania dwóch czynników: I) struktury, która pozwała aktorom na umiarkowane zachowanie, bez ryzyka dla istnienia, oraz 2) podmiotów, które traktują taką sytuację jako lepszą od nieustającej rywalizacji o pozycję w systemie⁵⁵.

Społeczny konstruktywizm przyczynia się do lepszego rozumienia bezpieczeństwa przez wyjaśnienie powstawania kultury strategicznej państw i Unii Europejskiej oraz koncepcję bezpieczeństwa mitologicznego. Kon-struktywiści dostarczają ponadto nowych wyjaśnień dla wielu problemów bezpieczeństwa, których nie są w stanie wytłumaczyć teorie głównego nurtu, takich jak równowaga zagrożenia, dylemat bezpieczeństwa, współpraca w systemie anarchicznym i demokratyczny pokój⁵⁵.

Krytycy wskazują jednak, że nurt ten nie przyw iązuje wystarczająco dużego znaczenia do rozkładu siły i różnorodności kulturowej wc współczesnym święcie. Zaleca politykę wewnętrznie niespójną, z jednej strony bowiem nawołuje do międzykulturowego dialogu na temat reguł gry, z drugiej zaś, przekonany o słuszności zachodnich standardów, dąży do nawracania

8wr*f«.n«W»fO

na nic innych. Nic potrafi także wyjaśnić, jakie warunki społeczne umożliwiają zmianę w sferze wartości oraz dlaczego międzynarodowa aktywność na rzecz humanitarnych norm i międzynarodowej sprawiedliwości nic doprowadziła do zaprzestania łamania praw człowieka”. W następnym rozdziale zostaną omówione teorie krytyczne, które, jak w wypadku teorii sckurytyzucji, czerpią także z dorobku konstruktywizmu.

I fdcmi Suganami.On Wemii* Philoyt/ply A CfUK/ue. „Rerówot International Studics" 2002. i 28, nr 2. s. 23-37. Jack Snyder, One Wo/U. Ri\ul Ttieortn (Rntlltm, l-ibendism. ComtrueiMsm), „Forcicn Policy" 2004, nr I4S. s. 52—62.