s5 4

REALIZM

112

się, jeśli: 1) korzyść odniesie pierwszy atakujący (przewaga pierwszego ruchu), 2) następują szybkie zmiany w równowadze sil. 3) zdobyte w wyniku aneksji zasoby ułatwiają dalszy podbój oraz 4) występuje przewaga ataku nad obroną*¹.

Oddziaływanie dylematu bezpieczeństwa można ograniczyć przez zachowanie takiego poziomu zdolności obronnych państwa, jaki jest wystarczający do zapobieżenia czarnemu scenariuszowi agresji zbrojnej, a zarazem nie budzi niepokoju innych państw. Sprzyja temu ograniczanie sil ofensywnych, zwłaszcza wojsk zmechanizowanych i lotnictwa, i tworzenie takich sit zbrojnych, jakich nic można wykorzystać do agresji. Chodzi o to. by mieć skuteczną armię i mc pozostawać bezbronnym, a równocześnie prowadzić politykę zagraniczną, która budzi zaufanie innych państw. Dylemat bezpieczeństwa łagodzi także wymiana informacji na temat sil zbrojnych.

Realizm klasyczny a realizm strukturalny

Realizm klasyczny utrzymuje, że przyczyną konfliktów jest agresja drzemiąca w naturze ludzkiej. Reinhold Niebulir twicdzil. ze człowiek żyje w stałym poczuciu braku bezpieczeństwa, które nigdy nic może być w pełni zaspokojone**. Im więcej zdobędzie potęgi w celu zapewnienia sobie bezpieczeństwa, tym bardziej obawia się jej utraty, a każda walka jawi się jako walka o przetrwanie. Dążenie do pozyskania jak największej potęgi i dominacji nad innymi, zakorzenione w biologii i psychice człowieka, stanowi silę napędową społeczności.

Potęga określa relacje z innymi państwami, dążenie do jej maksymalizacji wynika z natury ludzkiej*⁵. Akumulacja potęgi militarnej jest celem samym w sobie, lak jak żywe organizmy walczą o byt. tak też państwa walczą o zasoby i przetrwanie we wrogim sobie środowisku. Podbój jest premią daną przez naturę tym narodom, których cechy narodowe najlepiej przystosowują do wygrywania wojen*'.

^}1 Stephen V.m Evcn», Causa o/ War. Po»xr and tke Roois oj Confltci. Ithaca: Cofnęli Uiwcrsiiy Press 1999,5. 10.

" Reinhold Nicbuhr, Morał Mon and Im/mral Socie/y. New York: Charles Scribocr'* Sons 1932, s. 42; ReinbokI Niebulir. The Naturęand Destiny of Man. Christian Interpreiaiton of Hlslory, i I. New York: Charles Sciibncr‘s Sons 1943, s. 150.

^!) Hans J. Mofgenihau. Sctentific Man w. hr*rr Pohtła, Chicago: L'nivcrsity of Chicago Press 1946, s. 200.

BradlcyA Thaycr,Bringingtn Darwin. Ewtutlonary 77icoo'. ReaLsnt, andInternationalPointa, „International Security* 2000, i. 25. nr 2. s. 124-151.

Rettem WMjcar • rnUrs* Onilja:

Za zapewnienie bezpieczeństwa odpowiadają przywódcy państw. Pol tycy powinni być oceniani według skutków działań, a nic intencji i ntoty wów. Hans Morgcnthau podaje przykład brytyjskiego premiera Ncville’ Chamberlaina, który ntial wzniosie intencje utrzymania pokoju, jedna skutki jego polityki appeasement wobec Hitlera były tragiczne, doprowj dzily bowiem do wybuchu drugiej wojny światowej. Z kolei Winston Chui chill. który kierował się egoistycznymi motywami maksymalizacji interes państwa i korzyści osobistej, doprowadził do zwycięstwa Wielkiej Brytan w tej wojnie.

Skoro zagrożenie dla przetrwania pochodzi od innych państw, mierz one swoją silę w wielkościach względnych, a nic absolutnych. Stałym pr/cc miotem troski jest stosunek własnej potęgi do potęgi, jaką posiadają inn państwa, ponieważ państwo dziś przyjazne może się stać w przyszłość źródłem zagrożenia. Głównym celem państw jest niedopuszczenie do uzys kania przez inne państwa przewagi nad nimi, co można osiągnąć za po mocą równowagi sil.

Realizm strukturalny dzieli z realizmem klasycznym przekonanie, ż głównymi aktorami na scenie międzynarodowej są państwa, które konccn trują się na równowadze zdolności militarnych. Koncepcja ładu politycz nego jest dycholomiczna: wewnątrz państwa występuje hierarchia, któr przynosi lad, na zewnątrz - anarchia, która oznacza brak władzy nadrzęd ncj. W tej sytuacji celem państw jest przetrwanie, a instrumentem jego rca lizacji równowaga sił*⁵.

Zdaniem Kennetha Waliza przemoc nie jest cechą wyłącznie siosnn ków międzynarodowych. Największe straty ludzkie pochłonęła przenio wewnętrzna, a nie użycie siły w stosunkach między państwami. Na pr/.y kłai działania Stalina doprowadziły do eksterminacji milionów obywateli Zwiąż ku Radzieckiego, Mao Zedonga - Chińczyków, a Hitlera - Żydów'¹¹. Osta tocznym testem dla polity ki jest sukces, którego miarę stanowi umocnieni-potęgi państwa. Żeby zwiększyć swoje szanse na przetrwanie, państwa na śladują rozwiązania tych. którym się powodzi.

Państwa s;t funkcjonalnie podobne do siebie, różnią się jedynie nucjs cent w hierarchii utworzonej według kryterium posiadanej potęgi. Jedne s; mocarstwami, inne państwami średnimi, pozostałe - małymi. Na ich za chowanie wpływa struktura sy stemu międzynarodowego, która jest zmienni przyczynową, oddziałuje na politykę, cele, strategie i zachowanie państw n« ⁿ Walu, Mm, the State, and War, i. 17}.

^-s Kenneth N. Waliz, Struktura teorii stosunki# mifd$r,arcxk/xyxh, tłum. Renata Włoch, War nawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar" 2010, s. 107.