Scan0011

1

Chemioterapia chorób nowotworowych

Leki cytostatyczne - Wprowadzenie

Chemioterapia - leczenie choroby nowotworowej za pomocą naturalnych i syntetycznych leków przeciwnowotworowych (cytostatyków). Jest to podstawowa metoda leczenia nowotworów rozsianych oraz metoda wspomagająca leczenie nowotworów ograniczonych ze współistniejącymi przerzutami.

Leki cytostatyczne działają (mają powinowactwo) na komórki intensywnie dzielące się.

Podstawową różnicą biologiczną miedzy tkanką prawidłową a dotkniętą chorobą nowotworową jest charakteryzujący się dużą intensywnością procesów podziałowych komórek, niekontrolowany rozrost tkanki patologicznej (nowotworowej) i zdolność do tworzenia ognisk przerzutowych tej tkanki. Większość leków stosowanych w leczeniu nowotworu nie działa wybiórczo na komórki nowotworowe, ale atakuje także komórki prawidłowe, które wykazują bardzo intensywne podziały komórkowe. Należą do nich m.in.: komórki szpiku, komórki nabłonkowe (szczególnie przewodu pokarmowego), komórki mieszków włosowych oraz komórki rozrodcze. Uszkodzenie wymienionych komórek/tkanek może doprowadzić do anemii, stanów zapalnych i owrzodzeń błony śluzowej, wypadania włosów, upośledzenia płodności, czy osłabienia odporności organizmu i in.

Mechanizmy działania cytostatyków są wielokierunkowe. Ogólnie mówiąc, cytostatyki mogą:

•    hamować rozwój i podziały komórek nowotworowych lub

•    powodować rozmaite uszkodzenia subletalne (np. poprzez uszkadzanie DNA lub powstawanie wolnych rodników tlenowych), które prowadzą do śmierci (apoptozy) komórki nowotworowej.

Chemioterapia nowotworów j est procesem trudnym i nie zawsze skutecznym. Składa sie na to kilka elementów.

•    wciąż niepełna znajomość przyczyn powstawania nowotworów

•    nieznaczne różnice biologiczne pomiędzy komórką nowotworową a prawidłową —*

•    bardzo mała wybiórczość działania cytostatyków

•    wąski indeks terapeutyczny leków przeciwnowotworowych

•    duża toksyczność dla tkanek zdrowych

•    wciąż niezadowalająca aktywność przeciwnowotworowa

Zasady chemioterapii nowotworów

1.    Leczenie należy rozpocząć jak najszybciej - w pierwszej fazie choroby, dzięki mniejszej liczbie komórek nowotworowych, istnieje większa wrażliwość na chemioterapię i większa szansa na przeżycie chorego. W nowotworach zaawansowanych prawdopodobieństwo wytworzenia oporności na leki jest duże (patrz też punkt 9). Czasami dochodzi do oporności wielolekowej, kiedy kontakt z jednym cytostatykiem powoduje rozwój oporności na inne leki o odmiennej budowie chemicznej i innym mechanizmie działania.

2.    Najważniejszą zasadą chemioterapii nowotworów jest dążenie do maksymalnego zniszczenie populacji komórek nowotworowych aż „do ostatniej komórki” (koncepcja „total celi kill” Skipera). Teoretycznie bowiem wystarczy jedna klonogeniczna (dająca klony komórek) komórka, aby dać początek nawrotowi procesu nowotworowego.

3.    Należy stosować odpowiednio długo największe tolerowane dawki z przerwami i w odpowiedniej sekwencji, nie zaś dawki małe w sposób ciągły.

T.M.