scan0051 2

40

I    - od 0,2 kg do 190 kg drożdży w 24 godziny,

II    — od 190 do 1000 kg w 9 godzin,

III    — od 1000 kg do 5000 kg w 11 godzin (proces powtarzany wielokrotnie). Stadia namnażania Bacillus subtilis w produkcji bacy trący ny są następujące:

I    - 4 dm³ kolba zaszczepiona z kultury przechowywanej, czas 18-24 go

dżin,

II    — fermentor 750 dm³ zaszczepiony ze stopnia I, czas 6 godzin,

III    — 6000 dm³ fermentor zaszczepiony ze stadium II, wzrost do osiągnię

cia największej szybkości wzrostu,

IV    - zaszczepienie fcrmcntora produkcyjnego o objętości 120000 dm³.

Dla grzybów mikroskopowych używane są zawiesiny zarodników (spor). Istnieją trzy główne techniki otrzymywania skoncentrowanych zawiesin zarodników:

I - sporulacja na zestalonych podłożach (np. agarowych) - po 6-7-dnio-wej inkubacji zalewa się sterylną wodę i otrzymuje zawiesinę spor, n - sporulacja na stałych podłożach (np. ziarnach zbóż) - po kilkudniowej inkubacji podłoże zalewa się wodą i uzyskuje suspensję zarodników,

III - sporulacja w hodowli wgłębnej - przez dobór odpowiedniej pożywki można uzyskać warunki sprzyjające sporulacji.

Produkcja penicyliny- inoculum Penicillium chrysogenwn:

I    — kultura mateczna — zarodniki przechowywane w sterylnym piasku,

II    — robocza kultura na skosach agarowych,

III    — hodowla w obracanych butelkach z zestalonym agarem (1 dm³),

IV    - namnażanie inokulum - pierwszy stopień fermentacji,

V    - hodowla przemysłowa — mycelium z pierwszego fermentom przeno

szone jest do fermentora produkcyjnego.

Dla grzybów niezarodnikujących stosuje się jako inokulum rosnącą grzybnię wyhodowaną w fermentorze posiewowym. Zwykle grzybnia poddawana jest fragmentacji, aby zwiększyć liczbę punktów wzrostu.

4.3. Jałowe zaszczepianie fermentorów produkcyjnych

Zaszczepianie fermentora produkcyjnego może polegać bądź na przeniesieniu kultury mikroorganizmów z fermentora laboratoryjnego lub specjalnego reaktora do namnażania materiału posiewowego, bądź przeniesieniu zawiesiny zarodników otrzymanych jednym z wymienionych sposobów. Przeniesienie materiału biologicznego do fermentora produkcyjnego musi odbywać się w warunkach jałowych, aby zapobiec szkodliwym infekcjom obcych mikroorganizmów.

r

Na rys. 4.1 przedstawiono przykładowy schemat układu do zaszczepiania fermentora produkcyjnego z fermentora służącego do namnażania materiału posiewowego (fermentor posiewowy). Istotą przedstawionego połączenia fermentorów jest to, że przewód łączący może być sterylizowany przez prze puszczenie pary wodnej. Po wysterylizowaniu przewodu łączącego fermen-tory, przetłacza się zawartość fermentora posiewowego do fermentora produkcyjnego.

fermentor

produkcyjny    para

Rys. 4.1. Schemat połączenia fermentora produkcyjnego z fermentorem posiewowym

Istnieje wiele zbliżonych rozwiązań technicznych zaszczepiania fermento-rów. Podstawowym ich elementem jest odpowiedni układ zaworów i doprowadzeń pary wodnej umożliwiający sterylizację przewodów, którymi następuje następnie przeniesienie materiału posiewowego.

Literatura uzupełniająca

1.    J.E. Bailey. D.F. Ollis: Biochemical Enginccring Fundamentals. McGraw-Hill, New York 1977.

2.    A. Chmiel: Biotechnologia. Podstawy mikrobiologiczne i biochemiczne. PWN, Warszawa 1994.

3.    C. Parton, P. Wilis: Strain Prcser/ation. Inoculum Prcparation and Jnoculum Devclopmcnt; w Fcrmcntation. A Practical Auproach, B. McNeil. L.M. Harvcy (eds), 1RL Press, Oxford 1990, 39-64.