scan0144

226

w wodzie i dobrą w rozpuszczalnikach organicznych, co ułatwia ich wydzielenie z płynu pofermentacyjnego.

226

/?,    r₂ r,    r₃    N(CH₃)₂

!    \/    I    I

OH    0    OH    0

Rys. 18.5. Tetracykliny

18.1.5. Antybiotyki makrołidowe

Antybiotyki makrołidowe zbudowane są z wieloczłonowych pierścieni laktonowych, zwykle połączonych glikozydowo z rozgałęzionym cukrem. Jest to duża grupa antybiotyków wykazująca zróżnicowanie wewnątrzgrupowc.

Erytromycyna jest przedstawicielem makrolidów. Antybiotyk ten, odkryty w 1952 r., jest szeroko stosowany w lecznictwie jako mało toksyczny lek w zakażeniach bakteriami Gram-dodatnimi. Erytromycyna jest wytwarzana przez Streptomyces eiythreus. W czasie biosyntezy powstają trzy związki anlybiotyczne o tym samym zakresie działania, lecz nieco różnej budowie chemicznej. Ilościowo przeważa jeden związek, zwany erytromycyną A. Antybiotyk wydzielany jest z brzeczki za pomocą ekstrakcji rozpuszczalnikami organicznymi, takimi jak octan butylu, octan amylu, butanol. Erytomycyna jest następnie reekstrahowana do roztworu wodnego.

Końcowym etapem wydzielania jest krystalizacja. Erytromycynę wydziela się w postaci białego, krystalicznego proszku. Znane są też tecłinologie wydzielania erytromycyny w postaci mleczanu. Z oddzielonego w wyniku krystalizacji mleczanu można otrzymywać różne postacie tego leku.

Nystatyna jest wytwarzana przez Streptomyces nursei. Jest antybiotykiem prze-ciwgrzybicznym. Nystatyna nie jest wydzielana do środowiska; w procesie produkcyjnym izoluje się ją z komórek producenta przez dezintegracje ścian komórkowych.

18.1.6. Antybiotyki polipeptydowe

Antybiotyki polipeptydowe są wytwarzane przez różne drobnoustroje i charakteryzują się różnymi zakresami działania. Zbudowane są z aminokwasów, w tym również z aminokwasów rzadkich. Większość ma budowę cykliczną.

Z hodowli bakterii z rodzaju Bacillus otrzymuje się: bacytracynę, polimik-syny, gramicydynę oraz dwa antybiotyki odkryte w Polsce: tetainę i edeinę.

Witaminy spełniają bardzo ważne funkcje w organizmie. Stanowią one niebiałkowe komponenty enzymów. Brak witamin zwykle powoduje hamowanie odpowiednich przemian enzymatycznych z uwagi na brak koenzymu. Witaminy są związkami o bardzo zróżnicowanej budowie. Stosowany jest podział z uwagi na rozpuszczalność witamin w wodzie (witaminy grupy B, P, C, inozytol, cholina) i rozpuszczalność w tłuszczach (witaminy A, D, E i K).

Większość witamin otrzymuje się w wyniku syntezy chemicznej bądź w wyniku przerobu surowców naturalnych. Metodami mikrobiologicznymi produkuje się witaminę B₁₂ i B₂, zaś w produkcji witaminy C występuje etap transformacji biochemicznej.

18.2.1. Watamina B₁₂

Witamina B_l2 (cyanokobalamina) odkryta została w 1948 r. Stanowi ona czynnik zapobiegający anemii złośliwej. Otrzymywana jest przez bezpośrednią fermentację przy użyciu bakterii: Propionibacterium shennanii, Pseudo-monas denitrificans, Rhodopseudomonas protamicus.

Jako surowiec stosuje się glukozę, wyciąg kukurydziany (z moczenia kukurydzy) oraz sole kobaltowe. Proces prowadzi się w warunkach beztlenowych przez 3 dni, a następnie tlenowo przez kolejne 3-4 dni. Końcowe stężenie witaminy w brzeczce wynosi 19-23 g/m³.

Znaczna część witaminy pozostaje wewnątrz komórek. Oddzielona po filtracji biomasa jest suszona i stanowi cenny składnik pasz.

Istnieje wiele metod wydzielania cyjanokobalaminy z roztworu po hodowli. Główne elementy występujące w tych technologiach to:

-    wydzielenie substancji wewnątrzkomórkowych, np. termicznie w temperaturze 80-120°C przez 10-30 minut,

-    przeprowadzenie kobalaminy do cyjanokobalaminy przez dodanie KCN,

-    ekstrakcja rozpuszczalnikami organicznymi - co daje witaminę paszową,

-    dokładne oczyszczanie prowadzące do witaminy farmaceutycznej. Przykładowy schemat technologiczny otrzymywania cyjanokobalaminy

przedstawiono na rys. 18.6.

Po oddzieleniu biomasy od płynu pohodowlanego, zawiesinę komórek poddaje się ekstrakcji za pomocą 80% etanolu z 0,01% KCN. Ekstrakt