ScanImage10

własna świadomość musi znaleźć rozwiązania tych wszystkich problemów — lecz jego świadomość nic funkcjonuje automatycznie. Człowiek, najwyższego rzędu gatunek żyjący na Ziemi — istota, której świadomość ma nieograniczone możliwości zdobywania wiedzy — ten człowiek jest jedyną żyjącą istotą urodzoną bez gwarancji pozostania świadomym. Wyjątkowość człowieka, odróżniająca go od wszystkich innych żyjących gatunków, polega na tym. iż jego świadomość jest wolicjonalna (wywołana wolą).

Tak jak automatyczne wartości kierujące funkcjami organizmu rośliny wystarczają do jej przetrwania, choć nie wystarczają w przypadku organizmu zwierzęcia, tak automatyczne wartości generowane przez mechanizm spostrzegawczo-zmysłowy świadomości zwierzęcia wystarczają, aby nim kierować, lecz nic wystarczają w przypadku człowieka. Postępowanie i życic człowieka wymaga przewodnictwa ze strony wartości koncepcyjnych wyprowadzonych z koncepcyjnej wiedzy. Jednakże wiedzy koncepcyjnej (pojęciowej) nic zdobywa się automatycznie.

Koncepcja to umysłowa integracja dwóch lub więcej bytów pojęciowych odizolowanych od siebie procesem abstrakcji i połączonych ze sobą specyficzną definicją. Każde słowo ludzkiego języka, z wyjątkiem nazw własnych, oznacza pojęcie, abstrakcję, która zastępuje nieograniczoną liczbę specyficznych bytów. To właśnie dzięki możliwości organizowania materiału pcrccpcyjncgo w pojęcia, a pojęć w coraz bardziej pojemne pojęcia, człowiek ma zdolność uchwycenia i zachowania, identyfikowania i integrowania nieograniczonej wiedzy, wiedzy wykraczającej poza bezpośrednie w' danej chwili spostrzeganie. Ludzkie organy zmysłów funkcjonują automatycznie; mózg człowieka automatycznie integruje dane zmysłowe w spostrzeżenia; jednakże proces integrowania spostrzeżeń w pojęcia — proces formowania abstrakcji i form koncepcji — nic jest procesem automatycznym.

Proces formowania koncepcji nic składa się jedynie z obejmowania myślą kilku prostych abstrakcji, takich jak „krzesło", „stół", „gorąco", „zimno" i nauczenia się mowy, lecz również z metody wykorzystywania świadomości człowieka, co najlepiej oddaje określenie „konceptualizowanic”. Proces len nie jesi biernym rejestrowaniem wyrywkowych impresji, lec/, aktywnie podtrzymywanym procesem identyfikowania wrażeń człowieka w kategoriach konceplualizacji, integrowania każdego wydarzenia i każdej obserwacji w konceptualny kontekst, rozumienia relacji, różnic, podobieństw w materiale pcrccpcyjnym człowieka oraz przekształcanie ich w nowe pojęcia, przeprowadzanie dedukcji, wyciąganie konkluzji, stawianie nowych problemów i odkrywanie nowych odpowiedzi, rozwijanie wiedzy człowieka w stale narastającą sumę. Zdolność, która kieruje tym procesem, zdolność funkcjonująca poprzez pojęcia, to rozum. Procesem jest myślenie.

Rozum ma zdolność identyfikowania i integrowania materiału, który przekazują zmysły. Zdolność tę człowiek wykorzystuje przez dokonywanie wyborów. Myślenie nic jest funkcją automatyczną. W każdej godzinie i w każdej sytuacji życia człowiek ma wolność myślenia lub też unikania lego wysiłku. Myślenic odbywa się w stanic pełnej, skoncentrowanej świadomości. Akt koncentrowania świadomości ludzkiej jest wywoływany wolą. Człowiek potrafi koncentrować swój umysł w pełni, akty wnic. celowo na uświadamianiu sobie rzeczywistości; może także dekoncentrować umysł i poddawać się półświadomemu oszołomieniu, ledwo reagując na przypadkowe bodźce w bezpośrednim momencie, zdany na łaskę nie kontrolowanego mechanizmu zmy-słowo-pcrccpcyjncgo i przypadkowe związki asocjacyjne, które mogą z tego wynikać.

Kiedy człowiek dekoncentruje umysł, można powiedzieć, że jest świadomy, lecz jedynie w sensie zbliżonym do świadomości ludzkiej, ponieważ doświadcza doznań i postrzega. Jednakże w sensie odnoszącym się do człowieka — w sensie świadomości uświadamiającej sobie rzeczywistość i potrafiącej sobie z nią radzić, świadomości zdolnej kierować postępowaniem zapewniającym przetrwanie istoty ludzkiej — zdekoncentrowany umysł nie jest świadomy.

Psychologicznie, wybór „myśleć lub nic myśleć” jest wyborem „koncentrować się lub nic koncentrować”. Egzyslencjonal-nic, wybór „koncentrować się lub nic” jest wyborem „być świa-

21