Rysunek 1.34. Schematy pionowych stężeń podłużnych słupów hal (opis w tekście): 1 - słup główny, 2- słup pośredni, 3 - element stężenia międzysłupowego, 4 - rygiel ścienny
d) e)
4 4 4
ramami wzdłuż osi poprzecznej w halach wielonawowych. Stwarza się wówczas możliwość swobodnego wykorzystania przestrzeni między słupami. Stężenia pionowe podłużne słupów hal, pokazane na rys. 1.34e-rk, są niezależnymi konstrukcjami usztywniającymi budynek. Jeżeli zastosowano tężniki ramowe (rys. 1.341), słupy główne, stanowiące jednocześnie ich elementy nośne, mają odpowiednio ukształtowany przekrój poprzeczny (rys. 1.34m).
Stężenia typu X (rys. 1.34a, e, f) wykonuje się z wiotkich prętów, w założeniu iż będą one tylko rozciąganymi elementami stężenia (w przypadku obciążeń ściskających ulegną sprężystemu wyboczeniu). Schemat portalowego stężenia z prętami uwzględnianymi w analizie jako wyłącznie rozciągane pokazano w rozdziale 5. na rys. 5.29.
W halach z podłużnymi świetlikami i suwnicami natorowymi stosuje się niezależne stężenia tych elementów. Obciążenia od wiatru działającego równolegle do kalenicy sprawiają, że jest niezbędne zastosowanie stężeń świetlików wzdłuż osi podłużnej hali. W przypadku hal z transportem podpartym obciążenie suwnic nalorowych od hamowania mostu (równoległe do toru jezdnego) Hr jest przekazywane przez belkę podsuwnicową na słupy. To obciążenie jest skierowane prostopadle do płaszczyzny układów poprzecznych i musi być przejęte przez stężenie podłużne w linii słupów hali. W takich sytuacjach projektowych często stosuje się w linii słupów górne stężenie podłużne, przejmujące obciążenie z dachu, i dolne stężenie, które — oprócz oddziaływań stężenia dolnego — przejmuje obciążenia od hamowania suwnicy. Wówczas stężenia dolne daje się w osi belki podsuwnicowej. Na rysunku 1.35 pokazano przykład rozmieszczenia stężeń
Rysunek 1.35. Rozmieszczenie stężeń pionowych podłużnych w hali ze świetlikami podłużnymi i suwnicą natorową: 1 - stężenie świetlika, 2 - stężenie słupów w części nadsuwnicowej, 3- stężenie słupów w części podsuwnicowej, 4- stężenie połaciowe poprzeczne
w hali ze świetlikami podłużnymi i suwnicą natorową. W celu prostego przekazania obciążenia z konstrukcji hali na fundament zaleca się stosowanie stężeń podłużnych, świetlików /, słupów w częściach nadsuwnicowej 2 i podsuwałicowej 3 w tym samym polu, gdzie znajdują się stężenia połaciowe poprzeczne 4.
W halach o dużych wysokościach stosuje się dodatkowa stężenia poziome ścian szczytowych i podłużnych Tl, T2, T3 (rys. 1.36b). Ich zadaniem konstrukcyjnym jest stworzenie dodatkowych podpór pośrednich (poza fundamentem i połacią dachu) wysokich słupów pośrednich ścian bocznych i szczytowych (1.36a). To dodatkowe podparcie powoduje zmniejszenie wytężenia słupów obudowy w stosunku do sytuacji, gdy są one tylko połączone z fundamentem i podparte na konstrukcji dachu (rys. 1.36a i b). Oprócz dodatkowego podparcia tych elementów' zmniejszają one długości wyboczeniowa zarówno słupów' pośrednich w płaszczyźnie prostopadłej do ściany, jak i słupów głównych układów poprzecznych w płaszczyźnie ścian podłużnych hali. Przy braku tych stężeń (rys. 1.36a) długość wyboczeniowa słupów pośrednich jest równa ich wysokości, zaś w przypadku jak na rys. 1.36b długość wyboczeniowa jest dwukrotnie mniejsza.
Konstrukcje poziomych stężeń ścian szczytowych i podłużnych pokazano na rysunku 1.37. Tężniki poziome ścian projektuje się jako pełnościenne o przekrojach z dwuteowników walcowanych TW (rys. 1.37a), spawanych TS (rys. 1.37b), a przede wszystkim jako ustroje kratowe TK (rys. 1.37c). Przegubowymi podpora-