scs43

występuje r, / przed samogłoską, np. grbtneti 'grzmieć’, obok grom?,, osh,pnqti obok ślepi, itp.

Porównując odnośne wyrazy ses. z polskimi zauważamy, że zgloskotwórczemu X odpowiadają w języku polskim grupy er, ar, erz, a zgloskotwórczcmu / — grupy //, cl, óf, lu, wyjątkowo lo, a więc najczęściej samogłoska wyprzedza spółgłoskę płynną. W wypadku zwykłych połączeń r, l z jerami odnajdujemy polskie odpowiedniki w postaci grup re, łc, le, w których e jest wynikiem wokalizacji joru i wymienia się z zerem samogłoski; w języku ses. jest też tu możliwa nowsza forma ze zwokalizo-wanym jerem. Oto niektóre przykłady:

ses. simrbtb, sunrbli (/'), poi. śmierć, śmiercises. plbnyju, phnajego (/), poi. pełny, pełnego; ses. kn,vb, kr?,ve (r | ?,), poi. krew, krwi\ ses. phti,, phi i {i -1- a), poi. pleć, płci itp.

W języku rosyjskim sonantowi r odpowiada grupa er {er), a sonantowi / --grupa ol\ zwykłym połączeniom jerowym r f\ i, natomiast odpowiadają grupy /o i In, iip. pi/.ylorzone wyżej pizyklady ses. możemy porównać z io.h. smerf’, polnyj, kroić {o uogólniono w następnych przypadkach), plot' 'ciało’ {o uogólnione jw.) itp.'

Pod względem sonantów podobne bardzo do języka ses. są języki słowacki i czeski, J które do dziś zachowały jeszcze podobne głoski, choć nie we wszystkich wypadkach; większa frekwencja sonantów jest w języku słowackim, np. start’, ćrpat’, piny, źłty, tllhy, ale cierny, czes. smrt, piny, ale złoty, dlouhy, centy, ćcrpaii, por. ses. Sbmrblb, ćrhpaii, erunh, phin, zh,1b, dhgb, tj. stniftb, ćrpat i, cym,, plnb, z[h, djgb. Poza tym sonantyczne j zachowało się w języku scrbochorwackim, np. smrt, sonantycznc l natomiast przeszło w u, np. pun 'pełny’.

7, pozaslowiańskich faktów można wskazać na połączenia itr, ir, ul, U w języku litewskim, odpowiadające odnośnym sonantom ps. f, f,

Powyższe uwagi o charakterze porównawczym uzupełnijmy jeszcze krótkim zestawien iem tabe 1 arycznym:

ps.	ses.	poi.	ros.	czes.	uwagi
trt	trt	tart	tort	W
*trgz ^fgr<łi°	trbgb grtln	targ gardło	torg gorlo	trh hrdlo	lit. gurklj>s
tft	tft	fert, tart ferzt.	tert, tert	tjt, tert
*sbTnrtb	simrbtb	śmierć	smerf	srnrl	lit. tnirlis
*mftvbjb	tnrblvbjb	martwy	mertvyj	mrtvy
*vf y?>	vrbyb	wierzch	vercli	vrch	lit. virh'ts
*ćfrtijh	ćrbnhjb	czarny	ternyj	fermy

¹ Prawdopodobnie na dużym obszarze wschód niosło wiańskirn nie istniały sonantyczne y, j (por.

			i		i
ps.	SCF		ppi.	^y ros....	c 7,€%y t y i
Ąt	tlt		telt, iułt Iłut, tlot	tolt	tlot, tlut tlout	uwagi
*k[basa	khbasi		kiełbasa	kołbasa	klobasa
*p{kb	plbkb		pułk	polk	pluk	lit. pulkas
*St\pb *s[tibce	stkpb slbtibce		slup słońce \	stołb solnce (=* sortce)	sloup slunce i ,	lit. stulpas
	V	...i... i	tilt, telt iólt	tołt. telt	t[t, tlut	d
*vl'kb	vhhi,		toilk	vałk	vlk	lit, vilhas
*p[tnj>,	phmji		pełny	polnyj	piny	lit. pUnas
*ż£t ijb	Żlbtbjb	i	żółty	żełtyj	żluty 1	lit. geltas

§ 21. Imperfectum

a. Uwagi wstępne

języku

ses. czas przeszły niedokonany, tzw. imperfectum, jest w języku ps. Jak poucza gramatyka porównawcza, jest

Zaświadczony w

^oC'^infw częściowo jednak nawiązuje do tematu praes. odpowiednio przekształconego. Cechą tego czasu jes¹, sufiks -ay- wymienny z -aJ- przed następującym -e- (palat. I),

kontynuacją takicgoż| czasu to nowotwór, który nic kontynuuje stanu pic. Tworzony był w zasadzie od czasowników niedokonanych. Temat imperfektu pokrywa się w większości wypadków z tematem

a stanowiący składową część długiego formantu (zakończenia) złożonego z kilku elementów w poszczególnych formach osobowych. Zakończenia form są następujące:

sg. 1.    pl. 1. -a^-omb, -ó-a^-omb

2. -at-e, -£-a$-e    2. -ai-ete, -Ó-aH-ete

3. -af-e, -$-a$-e    3. -ax-ę, i -ó-ax-q V du. 1. -a%-ovl, -f.~ax-ovl

2. -ai-eta, -i-ai-eta ¹ 3. -ai-ete, -ó-aJ-ete

Do dziś imperfęc morfologicznym i fon¹ wacki i łużyckie.

:tum, oczywiście w różny spusób zmienione pod względem letycznym, zachowały języki bułgarski, macedoński, serbochor-

Z. Stieber, op. cit., jery traktowane jako moc

9. 34 — 35j). Dawne Rrupy ir, U, ur, ul przeszły tam w 6r, &/, »r, bl, przy czym c później się zwokalizowały. W związku z tym powstały grupy er, or, ol.

83