SDC14928

2

PRAWO RZECZOWE. WŁASNOŚĆ

Prawo do korzystania z rzeczy polega na faktycznym władaniu rzeczą, na możności jej używania i przetwarzania, i wreszcie, co ma istotne znaczenie, na pobieraniu wszelkich pożytków, jakie rzecz przynosi. Poży tki przynoszone przez rzecz mogą mieć charakter naturalny (np. plony rodzone przez ziemią, cielęta, owoce) lub też przybierać postać pożytków cywilnych (np. czynsz za wydzierżawioną nieruchomość). Wszystkie one stają się własnością właściciela rzeczy, która je przynosi.

Prawo do rozporządzania rzeczą polega na możności swobodnego dokonywania czynności prawnych, skutkiem których jest wyzbycie się własności, np. sprzedanie lub podarowanie rzeczy, albo obciążenie rzeczy ograniczonym prawem rzeczowy m, np. ustanowienie hipoteki na nieruchomości.

Wzorem prawa rzy mskiego określa się często prawo własności jako triadę upraw nień:

1)    prawo do władania rzeczą,

2)    prawo do korzystania z rzeczy .

3)    prawo do rozporządzania rzeczą.

Przepisy kodeksu cywilnego łączą dwa pierwsze elementy we wspólnym pojęciu korzystania.

Przepisy kodeksu cywilnego przew idują rygorystyczne środki ochrony własności. Jeśli prawo własności zostało naruszone przez zagarnięcie rzeczy, właścicielowi przysługuje roszczenie windykacyjne. czyli roszczenie o wydanie rzeczy. Roszczenie to kieruje się przeciwko każdemu, w czyim posiadaniu rzecz się znajduje. Jeżeli czyjeś prawo własności zostało naruszone w inny sposób, na przykład ktoś systematycznie przepędza bez zezwolenia bydło przez grunt sąsiada, właścicielowi służy roszczenie negatoryjne, czyli roszczenie o zaprzestanie naruszania prawa własności. W razie potrzeby właściciel może wystąpić przeciwko osobie naruszającej jego prawo własności z odpowiednim powództwem do sądu.

Współwłasność jest szczególną odmianą własności, charakteryzującą się wielością podmiotów prawa własności. O współwłasności mówimy w ówczas, gdy rzecz stanowi jednocześnie w łasność kilku osób.

Prawo cywilne odróżnia dw ie formy współwłasności:

a)    współwłasność łączną,

b)    współwłasność w częściach ułamkowych.

Współwłasność łączna powstaje i może istnieć tylko w przypadkach przewidzianych przepisami, w ramach szczególnego stosunku osobistego łączącego strony. Takim stosunkiem jest przede wszystkim stosunek między małżonkami, gdzie współwłasność występuje z reguły w postaci tzw. małżeńskiej wspólności ustawowej (art 31 - 46 k.r.o.) i z pewmymi wyjątkami obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Współwłasność łączna występuje też między wspólnikami w spółce cywilnej

Współwłasność w częściach ułamkowych polega na tym, że własność przysługuje niepodzielnie kilku osobom, z tym, że każdy z podmiotów ma w niej ułamkowo określony udział. Żadnemu ze współwłaścicieli nie przysługuje fizycznie wydzielona część rzeczy na własność. Udział we współwłasności może być różny i jest oznaczony odpowiednim ułamkiem. Współwłasność w częściach ułamkowych powstaje najczęściej albo na skutek zawarcia umowy (np. gdy koledzy wspólnie kupują namiot), albo przez dziedziczenie.

Każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli (art. 206 k.c.). Zasadą jest wspólne korzystanie z rzeczy (np. domu jednorodzinnego), wyjątkowo można żądać wydzielenia części rzeczy do wyłącznego użytku.

Każdy ze współwłaścicieli ma prawo i obowiązek brać udział w zarządzaniu rzeczą wspólną (art 200 k.c.). Sposób sprawowania zarządu oraz korzystania z rzeczy może być uregulowany w umowie między współwłaścicielami, w przeciwnym razie mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego, które każdemu ze współwłaścicieli dają prawo zwrócenia się do sądu o rozstrzygnięcie spraw spornych.

Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.