SDC14931

1

PRAWO RZECZOWE. WŁASNOŚĆ

Prawo rzeczowe to dział prawa cywilnego normujący prawo własności i inne prawa do rzeczy

Do praw rzeczowych, które mogą przysługiwać osobom fizycznym i prawnym, a które reguluje omawiany dział prawa cywilnego, zaliczamy:

1)    prawo własności.

2)    użytkowanie wieczyste.

3)    ograniczone prawa rzeczowe.

Cechy praw rzeczowych:

1)    mają charakter praw bezwzględnych.

2)    skutkują względem wszystkich.

3)    z praw rzeczowych wynika dla każdego obowiązek powstrzymania się od czynienia czegokolwiek, co mogłoby godzić w ich treść.

4)    prawa rzeczowe ..idą za rzeczą" (są związane z rzeczą) - mogą być realizowane bez względu na to, w czyim ręku rzecz się znajduje.

5)    upraw niony ma bezpośrednie w ładztwo nad rzeczą (wyjątkiem zastaw bez dzierżenia).

6)    jawność i trwałość praw rzeczowych.

Rzeczami w rozumieniu prawa cywilnego są przedmioty materialne, na tyle wyodrębnione, że w obrocie mogą być traktowane jako dobra samoistne. Dlatego nie są rzeczami w znaczeniu cywilnoprawnym dobra niematerialne, jak na przykład utwory literackie lub artystyczne, dzieła naukowe, wynalazki czy projekty racjonalizatorskie, a także przedmioty mające wprawdzie charakter materialny, ale niesamoistne. wchodzące w skład innych rzeczy, czyli tzw. części składowe.

Częściami składowymi nazywamy te wszystkie elementy rzeczy, które nie mogą być odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo przedmiotu odłączonego (art. 47 § 2 k.c.). Na przykład częściami składowym gruntu są budynki, drzewa, płoty i inne obiekty trwale z nimi związani, część składową motocykla stanowi silnik, częścią składową książki jest je okładka itp. Części składowe nie mogą być przedmiotem odrębnych praw rzeczowych, nie można więc być właścicielem klawiszy w cudzym fortepianie Części składowe z chwilą odłączenia stają się rzeczami samoistnymi. Od części składowych należy odróżnić przynależności.

Przynależnościami nazywamy odrębne rzeczy potrzebne do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem, na przykład kluczyki do samochodu, futerał do okularów, koło zapasowe w samochodzie.

Podział rzeczy. Wśród rzeczy przeprowadza się szereg podziałów.

1.    Podstawowym podziałem rzeczy jest podział na rzeczy nieruchome (nieruchomości) i rzecz}' ruchome (ruchomości). Nieruchomość to część powierzchni ziemskiej stanowiąca przedmiot odrębnej własności (grunt) wraz ze wszystkim, co jest z nią trwale związane, zabudowaniami, drzewami i innymi częściami składowymi. Wyjątkowo jako nieruchomość może być traktowany także sam budynek lub jego część (lokal), jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanow i odrębny od gruntu przedmiot własności. Ruchomość to każda rzecz, która nie jest nieruchomością.

2.    Rzeczy dzielą się także na podzielne i niepodzielne. Oczywiście fizycznie rzecz biorąc każda rzecz może być podzielona. Zakwalifikowanie rzeczy do jednej bądź drugiej grupy jest w ięc zależne od tego, czy może być ona podzielona bez istotnej zmiany oraz utraty wartości (np. bochenek chleba), czy też nie (np. maszy na do pisania).

3.    Rzeczy dzielą się na indywidualnie oznaczone i gatunkowo oznaczone. Rzeczą indywidualnie oznaczoną jest rzecz posiadająca własne cechy, jej tylko właściwe (np. egzemplarz książki włączony do biblioteki i podpisany prze/, właściciela, obraz znanego malarza). Gatunkowo oznaczonymi, natomiast jedna z tych książek kupiona już przez nabywcę i używana przez niego, uzyskuje cechy czyniące z niej rzecz indyw idualnie oznaczoną.

4.    Istotne znaczenie gospodarcze ma podział na rzeczy znajdujące się »*• obrocie i rzeczy wyjęte z obrotu, w zależności od tego, czy mogą być swobodnie sprzedawane, wynajmowane itp., czy też istnieje zakaz obrotu prawnego takimi rzeczami. Kategorię pośrednią stanowią rzeczy ograniczone w obrocie, tzn. takie, które mogą stanowić przedmiot obrotu ty lko w ograniczonym zakresie, np. między jednostkami gospodarczymi.

5.    W obrębie stosunków gospodarczych występuje podział na środki trw ałe i środki obrotowe

6.    Wreszcie występuje podział na rzeczy zufywalne i niezuiywalne. Do pierwszej grupy należą rzeczy, których normalny użytek gospodarczy polega na zużyciu lub zbyciu (np. artykuły żywnościowe, pieniądze). Natomiast pozostałe rzeczy nazywamy niezużywalnymi (np. maszyny). choć oczywiście z biegiem czasu i one się zuży wają.

Własność jest najszerszym prawem do rzeczy', pozwalającym właścicielowi korzystać z niej i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób.

Właściciel może korzystać z uprawnień, jakie daje mu prawo własności w granicach zakreślonych przepisami prawny mi i społeczno - gospodarczym przeznaczeniem prawa własności.