skanowanie0017

mi fukcjami; jeśli obrót na nich osiągany wynosi co najmniej 70% tworzą klasę czwartą³.

Przedsiębiorstwa klasy pierwszej charakteryzują się najniższym sTopnjeirr dywersyfika-cji produkcji, przedsiębiorstwa klasy czwartej — stopniem najwyższym.

Odnotujmy, że w większości badań, które poniżej przytaczamy, pomiaru stopnia dywersyfikacji produkcji dokonano wedle wskazań Channona.

Strukturę organizacyjną rozpatrywać będziemy jako układ, dwóch cech: specjalizacji i koordynacji. Obie te cechyjw-zasadzie wyczerpująco charakteryzują struktury organizacyjne. Specjalizacja bowiem dotyczy podziału pracy i podziału obowiązków między poszpe-gólńe^pozycje organizacyjne, koordynacja zaś okrsjla-wzajenuię dostosowanie i podporządkowanie tych pozycji**. Wprawdzie w prezentowanych badaniach posługiwano się różnymi koncep^amu"stnjkfiIry org    lecz - jak się wydaje - wszystkie one mogą być roz

patrywane z punktu widzenia owych dwóch cech i ewentualnych relacji między nimi.

ZWIĄZKI MIĘDZY STOPNIEM DYWERSYFIKACJI PRODUKCJI A STRUKTURĄ ORGANIZACYJNĄ PRZEDSIĘBIORSTWA W ŚWIETLE BADAŃ

Na znaczenie dywersyfikacji produkcji w procesie kształtowania struktury organizacyjnej jako pierwszy zwrócił uwagę Chandler-\ Na podstawie analizy rozwoju amerykańskich przedsiębiorstw spostrzegł on, że wzrostowi stopnia dywersyfikacji produkcji towarzyszą często zmiany na najwyższych szczeblach zarządzania przedsiębiorstw. I tak w miejsce specjalizacji jednostek organizacyjnych według funkcji wiele przedsiębiorstw charakteryzują-' cycń się wysokim stopniem dywersyfikacji.

bów, gmp'kli6Tltówijądźieźjregońów geograficznych. Tak wyspecjalizowane jednostki or-gamzaćyńYlirżeclśIęhiorstwa nazywano dywizjonami (diyisiońl a ich zasadniczą cechą by-ła'ch^iajjy różnyctupi:vj»fkięhiorstwach nie taka sama, autonomia działania.

[aiTwaźónyprźez Chandlera związek ujawniły także wyniki badań przeprowadzonych przez międzynarodowy zespół uczonych w pięciu krajach: Wielkiej Brytanii, USA, RFN, Francji i Włoszech^. Ważniejsze wyniki tych badań zestawione zostały w tabeli 1. Z danych w niej zawartych wynika, że wzrostowi liczby przedsiębiorstw o wysokim stopniu dywersy- . fikacji produkcji (trzeci i czwarty stopień w klasyfikacji Channona) towarzyszył wzrost liczby przedsiębiorstw, w których na najwyższych szczeblach zarządzania wprowadzono specjalizację według grup wyrobów, grup klientów lub regionów geograficznych. Dane te ujawniajaTaHe spadek liczby przedsięTnorstw charakteryzujących się wysokim stopniem dywersyfikacji i jednocześnie spe^alizacjifjednostek organizacyjnych według funkcji (rys.l)⁷.

Istnienie podobnego związku między stopniem dywersyfikacji produkqTa"specjałiźacją wynika również-z badań Hausa, chociaż nie dotyczyły one bezpośrednio tego problemu®. Badania te wykazały, że wiele polskich przedsiębiorstw, których produkcja charakteryzuje się stosunkowo wysokim stopniem dywersyfikacji^ stosuje na najwyższych szczeblach zarządzania zasadę specjalizacji według grup wyrobów. Tak wyspecjalizowane jednostki organizacyjne nie zawsze jednak, jak zdaje się wynikać z tych badań, były jednostkami o szerokiej autonomii działania. Wcześniejsze badania prowadzone pod kierunkiem Doktora wykazały przy innej okazji, że wzrostowi stopnia dywersyfikacji produkcji towarzyszyjy-pol~ sjachjprzedsrebim^twach spad£k_autononńi jednostek orearuzacyiim^-wyspecializowanych według grup wyrobów 10.

Związek między stopniem dywersyfikacji i określonym rodzajem specjalizacji nie jest jednak związkiem statystycznie silnym. Świadczy o tym m.in. stosunkowo duża jeszcze