skanowanie0045

150

Wnioski z obszernie tu zrelacjonowanych badań G. Hofstede’a, potwierdzone także badaniami innych autorów można sprowadzić do następujących twierdzeń:

1.    Dziedzictwo kulturowe różnych społeczeństw powoduje różnice między systemami wartości i norm dominującymi w tych społeczeństwach, a tym samym różnice w „zaprogramowaniu” ludzi, którym określone wartości, sposób myślenia i sposób reagowania są wpajane w procesie socjalizacji;

2.    Uwzględnienie różnic kulturowych (relatywizm kulturowy) przy przenoszeniu dorobku teori organizacji i doświadczeń praktyki zarządzania powstałych w innych krajach jest warunkiem ich efektywnego spożytkowania. •

Można to sformułować jeszcze inaczej: otoczenie kulturowe jest ważnym składnikiem otoczenia organizacji, a kultura społeczeństwa, w którym funkcjonuje organizacja jest jedną ze zmiennych sytuacyjnych,-które wpływają na to, jakie struktury i metody zarządzania prowadzą do sukcesu.

Tak jak w odniesieniu do innych relacji między organizacją a jej otoczeniem i tu wpływ nie jest jednostronny. Organizacje także wnoszą swój wkład w rozwój kultury społeczeństwa i przyczyniają się do zmian wzmacniających lub osłabiających pewne wartości. Korporacje amerykańskie niewątpliwie wpłynęły na wzmocnienie motywacji związanej z osobistym sukcesem proponując wzorzec self madę man'a. Organizacje polityczne, a za nimi także organizacje oświatowe, społeczne, gospodarcze w krajach komunistycznych przyczyniły się do wzrostu kolektywizmu i orientacji na bezpieczeństwo, ograniczając indywidualizm i skłonność do ryzyka, których słabość stanowi dziś jeden z hamulców zmian społeczno-politycznych i gospodarczych w tych krajach.

Oddziaływanie organizacji na otoczenie kulturowe jest tym większe, im silniejsza jest jej własna kultura organizacyjna. Wiąże się to ze wspomnianym wyżej pojęciem integracji kultury i procesami dyfuzji kulturowej. Im silniejsza jest integracja kultury (w tym przypadku kultury organizacji albo subkultury grupy społecznej, którą stanowią uczestnicy organizacji), tym trudniej poddaje się ona procesom dyfuzji innych wzorców kulturowych i tym łatwiej jej poszerzać zasięg oddziaływania własnych wartości i norm. Prowadzi to do jeszcze jednego • wniosku: im bardziej zróżnicowani pod względem swego dziedzictwa kulturowego i „zaprogramowania” swej mentalności są uczestnicy organizacji, tym większe znaczenie ma integracja kultury {subkultury) organizacyjnej. Tak na poziomie kultury społeczeństwa, jak i na poziomie kultury organizacyjnej integracja kulturowa nie tylko ułatwia porozumiewanie się między ludźmi i lepsze zrozumienie pełnionych przez nich

ról społecznych, lecz także Zapewnia poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa. Rozwój i integracja kultury organizacyjnej są zatem szczególnie ważne w organizacjach międzynarodowych czy działających poza macierzystym krajem, a także tam gdzie z innych powodów organizacje grupują ludzi o różnym dziedzictwie kulturowym. Przykładami tych ostatnich mogą być przedsiębiorstwa, które obok rdzennych robotników „z dziada, pradziada” zatrudniają tzw. chłopo-robotników lub przedsiębiorstwa zatrudniające robotników cudzoziemskich (tzw. gastarbeiterów) z krajów rozwijających się.    *

3.2.4. OTOCZENIE POLITYCZNE I EKONOMICZNE A ORGANIZACJA

Wśród elementów otoczenia ogólnego organizacji szczególne znaczenie, obok otoczenia kulturowego, mają otoczenie polityczne i otoczenie ekonomiczne.

Otoczenie polityczne to przede wszystkim sposób sprawowania władzy w państwie. Systemy polityczne można podzielić na autorytarne i demokratyczne. W pierwszych władzę sprawuje mniejszość (w skrajnych przypadkach dyktator), która podporządkowuje sobie większość, stosując różne środki przymusu. Władza jeąt niekontrolowana lub też kontrolowana bardzo słabo, najczęściej nie ma wyraźnego podziału na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. W systemach demokratycznych władza sprawowana jest w imieniu większości społeczeństwa, które wyraża swą wolę w wyborach. Siła polityczna (partia lub koalicja partii politycznych), która zdobywa większość głosów w wyborach uzyskuje możliwość decydującego wpływu na działalność władzy ustawodawczej — parlamentu i władzy wykonawczej — rządu. Władza sądownicza pozostaje niezawisła.

W demokratycznych systemach politycznych istnieje wielostopniowy system kontroli władzy i jej politycznej odpowiedzialności za podjęte decyzje i działania. Władza wykonawcza odpowiada przed parlamentem, a ten przed wyborcami. Towarzyszy temu pluralizm polityczny, pozwalający na głoszenie różnorodnych poglądów, a także na organizowanie się mające na celu urzeczywistnienie różnych koncepcji politycznych przez pozyskanie dla nich większości społeczeństwa. Pluralizm ten rzadko bywa nieograniczony (przykładem ograniczeń może być niedopuszczenie do legalnego działania partii faszystowskich w niektórych krajach albo brak zgody na legalne działanie Komunistycznej’ Partii Polski w okresie międzywojennym). Nawet jednak ograniczony pluralizm pozwala na ścieranie się różnych racji i artykulację odmiennych interesów, które zwy-