skanuj0032 2

Pomimo zasadowego odczynu (aminofenazon i wodorowęglan sodu) efedryna nie wydzieli się z roztworu. Podobnie jak kodeina, należy ona do zasad dobrze rozpuszczalnych w wodzie (1 : 23).

II. c. Reakcje podwójnej wymiany

Reakcje podwójnej wymiany zachodzą pomiędzy dwoma elektrolitami, kwasami i zasadami, solami alkaloidów i jodkami lub bromkami, związkami zawierającymi jony cynku, magnezu, wapnia, kwasami i solami słabych kwasów, zasadami i solami słabych zasad. Powstają wówczas trudno rozpuszczalne osady: węglanu, siarczanu, salicylanu czy fosforanu wapnia, węglanu, siarczanu czy salicylanu magnezu i cynku, a także osad chlorku srebra.

Wynikiem reakcji podwójnej wymiany jest także powstawanie jodowodorków i bromowodorków alkaloidów. Przyjmuje się, że jeżeli stężenie bromków wynosi 5% i więcej, to w praktyce niezgodności wykazują takie alkaloidy jak: siarczan chininy, fosforan kodeiny, chlorowodorek morfiny.

Wyjątek stanowi chlorowodorek papaweryny (trudno rozpuszczalny w wodzie: 1 część substancji w 10-30 częściach wody), który jest niezgodny z bromkami i jodkami nawet, gdy ich stężenie w roztworze wynosi 2% i mniej. Dlatego nie zaleca się łączenia w jednym roztworze wymienionych składników.

Należy również zwrócić uwagę na połączenia fosforanu kodeiny z jodkami oraz bromkami. Substancje te nie będą reagować ze sobą, jeśli stężenie fosforanu kodeiny nie przekroczy 0,3% (dawka zwykle stosowana) a stężenie jodków i bromków - 5%. Jeżeli w recepcie musi być użyty fosforan kodeiny w wyższym stężeniu, np. 0,4% czy 0,5%, to wówczas zawartość jodków i bromków nie powinna przekraczać 3%, aby lek wykazywał trwałość w ciągu 14 dni (dane sprawdzone doświadczalnie).

Przykłady recept:

23) Rp.

Calcii bromidi

Natrii bicarbonatis    aa    2,5

Aquac    ad    100,0

M. f. sol.

S. 2 x łyżka deserowa

Powstaje trudno rozpuszczalny węglan wapnia. Należy sporządzić dwa roztwory lub zamienić bromek wapnia na bromek sodu, przeliczając na równoważną ilość bromu (2,58g NaBr).

Farmakopea Polska VI nie podaje monografii szczegółowej bromku wapnia, natomiast wg FP V dobowa dawka maksymalna to 6g.

CaBr₂ = 200g 200g - 160gBr‘ 2,5g - x_g

NaBr = 103g 103g-80gBr

^xg-2g

x = 2g    x = 2,58g

Poprawiona recepta:

Rp.

2,58

2,5

100,0

ad

Natrii bromidi Natrii bicarbonatis Aquac M. f. sol.

S. 2 x łyżka deserowa

24) Rp.

Calcii bromidi    5,0

Natrii salicylatis    3,0

Aq. Menthae pip. ad 50,0 M. f. sol.

S. wiadomo

Powstaje trudno rozpuszczalny salicylan wapnia. Poprawa recepty jak wyżej.

25) Rp.

Magncsii sulf.	10,0
Aq. Calcis	50,0
Aq. purif.	ad 100,0

M. f. sol.

W recepcie powstaje trudno rozpuszczalny salicylan wapnia.

Obecnie woda wapienna jest stosowana głównie w preparatach do użytku zewnętrznego, należy więc usunąć ją z recepty lub też wydać jako odrębny preparat, powiadamiając o zmianie lekarza i pacjenta.

62