skanuj0049 (Kopiowanie)

filtr” kłębkowy o strukturze sita. Szczelinowata przestrzeń kłębka przez biegun Kanalikowy przekształca się w cewkę krętą bliższą i następnie dalsze odcinki nefronu.

Cewka kręta I rzędu (bliższa) jest przewodem utworzonym z pojedynczej warstwy komórek nabłonkowych zaopatrzonych od strony światła w tzw. rąbek szczoteczkowy bardzo znacznie zwiększający powierzchnię wchłaniania komórki.

Jednostko nefronu
Cześć	Część
kapilarna	cewkowa
	Cewko Cewko

kręto dalsza (dystalna)

Torebka

Bowmono

kręto bliższa

Cewka

zbiorcza

Przekrój

poprzeczny

Mocz

Kłębek

Naczynie

óoprowD&ia

jace

Naczynie

doprowadza

jace

• żyto

między-

zrozikowo

Pętla

nefronu

krążenie

układowe

Przesączonie

kłębkowe

Czynne wydziela me cewkowe

Bterne i czy nne wchłanianie cewkowe

YĄjdolanie

Mocz

Mocz

kwaśny

zasadowy

Ryc. 7.1. Schemat czynności nerek

Pętla nefronu (Henlego) jest następnym elementem strukturalnym nefronu. Początkowy jej odcinek tworzy ramię zstępujące. Po zagięciu w obrębie rdzenia, pętla przechodzi w ramię wstępujące i biegnie następnie w korze, przylegając w pewnym odcinku do kłębka z którego pochodzi.

Cewka kręta dalsza (dystalna) stanowi przedłużenie pętli nefronu. Cewka ta tworzy wiele nieregularnych skrętów, a komórki jej nabłonka są mniejsze i mniej zróżnicowane niż nabłonka cewki bliższej (proksymalnej) oraz nie

96 Zarys biofarmacji

mają rąbka szczoteczkowego. Cewki dalsze uchodzą do cewek zbiorczych, a te następnie do przewodów wyprowadzających i brodawkowatych.

Podstawową czynnością nerek jest wytwarzanie moczu i utrzymywanie w ten sposób prawidłowego składu i ilości płynów ustrojowych. Powstawanie moczu uwarunkowane jest 3 równocześnie przebiegającymi procesami, a mianowicie:

1.    Przesączaniem kłębkowym, w wyniku którego tworzy się „mocz kłębkowy”, czyli pierwotny, o składzie podobnym do ultraprzesączu osocza zawierającego minimalne ilości białka.

2.    Wchłanianiem zwrotnym składników ultraprzesączu.

3.    Wydzielaniem przez komórki cewek niektórych składników do moczu pierwotnego.

Ponadto nerki wydzielają do krwi substancje wpływające na wytwarzanie krwinek czerwonych oraz na ciśnienie tętnicze.

W warunkach piawidłowych, gdy błona filtracyjna kłębków obu nerek ma nie zmienioną powierzchnię i porowatość oraz, gdy ciśnienie hydrostatyczne w naczyniach włosowatych kłębków nie odbiega od wartości prawidłowych, ok. 20% osocza przepływającego przez nerki ulega przesączeniu w kłębkach nerkowych, zamieniając się w^r tzw. mocz pierwotny zawierający, oprócz wody i elektrolitów, wszystkie inne związki o masie cząsteczkowej do 70 000. Decydujący wpływ na wielkość przesączania kłębkowego ma ciśnienie, które odpowiada różnicy między ciśnieniem hydrostatycznym krwi w kłębku a sumą ciśnienia onkotycznego białek osocza i ciśnienia wewnątrz torebki kłębka. Ciśnienie hydrostatyczne krwi wytłacza przesącz do światła torebki kłębka, natomiast ciśnienie onkotyczne białek osocza oraz ciśnienie wewnątrz torebki przeciwdziałają temu. W warunkach prawidłowych w wyniku przesączania kłębkowego w ciągu doby tworzy się ok. 180 1 moczu pierwotnego.

Pomiaru wielkości przesączania kłębkowego (GFR), stanowiącego jedno z głównych badań diagnostycznych oznaczających czynność nefronów, można dokonać na podstawie obliczeń tzw. współczynników oczyszczania osocza (clearance)z określonej substancji. Przez to pojęcie rozumie się objętość osocza w 1 cm³, która w ciągu 1 min zostaje oczyszczona z jakiejś substancji.

Mocz pierwotny, przechodząc przez cewki nerkowe, ulega zmianom ilościowym i jakościowym i przekształca się w mocz ostateczny. W pozakłębkowej części nefronu zachodzą procesy wchłaniania zwrotnego i wydzielania cewkowego, które ostatecznie decydują o ilości wydalanego moczu oraz o zawartości w nim poszczególnych składników i zamieniają w ten sposób mocz pierwotny w mocz ostateczny.

Procesy wchłaniania zwrotnego w cewkach nerkowych mogą mieć charakter wchłaniania biernego, zgodnego z gradientem stężeń i potencjałem elektrycznym, lub wchłaniania czynnego wbrew gradientowi stężeń. Do związków, które w^r cewkach wchłaniane są biernie wraz z wodą, należą chlorki, wodorowęglany, mocznik, kreatynina, moczany.

Najważniejszymi składnikami płynów ustrojowych, które wchłaniają

Wydalanie substancji leczniczej 97 7 — Zarys biofarmacji