skanuj0068 2

Pomiary twardości 69

Rys. 5.11. Fazy pomiaru kulką

Warunki pomiarów (wg normy PN-91/H-04355)

Pomiar stożkiem diamentowym jest przeznaczony do badania stali węglowych i stopowych w stanie zahartowanym lub ulepszonym cieplnie, jak również innych stopów o twardości 20-5-67 HRC oraz 60+90 HRA.

Pomiar kulką stosuje się do badania stali węglowych i stopowych w stanie dostawy (zmiękczonym) oraz po zabiegu normalizacji, do stopów metali nieżelaznych o twardości 35+100 HRB i 60+100 HRF. Do pomiarów służy przyrząd zapewniający dwustopniowe obciążanie wgłębnika, utrzymywanie w sposób powtarzalny działania siły głównej w czasie 2+8 sek. Czujnik zegarowy powinien zapewnić odczyt zmierzonej twardości z dokładnością 0,5 jednostki skali, co odpowiada 0,001 mm wgłębienia. Tarcza czujnika powinna mieć możliwość obrotu, co umożliwia zerowanie skali po obciążeniu wgłębnika siłą wstępną Fo. Stożek diamentowy powinien być stożkiem prostym, o podstawie kołowej i kącie wierzchołkowym 120 ±0,5° oraz promieniu zaokrąglenia wierzchołka 0,2 mm.

Kulka powinna być wykonana ze stali ulepszonej cieplnie do twardości nie mniejszej niż 850 HV (pomiar metodą Vickersa), a średnica kulki wynosić 1,5875 ±0,003 mm. Powierzchnia pomiarowa powinna być po szlifowaniu (za-czyszczona na szlifierce ręcznej) i nie posiadać wad powierzchniowych. Spodnia powierzchnia styku z podstawą powinna również być przeszlifowana, nie powinna być pokryta „zendrą” (utlenienie po obróbce cieplnej). W przypadku dokładnych pomiarów materiałów o dużej twardości >60 HRC powierzchnia pomiarowa powinna być polerowana. Odległość środków sąsiednich odcisków lub odległość odcisku od krawędzi nie powinna być mniejsza niż 3 mm.