Naturalnie występuje w tkankach wielu roślin i zwierząt, zwłaszcza w zielonych warzywach liściastych oraz w wątrobie i drożdżach. Dobrym jej źródłem są warzywa i owoce bogate również w witaminę C np.: pomarańcze, brukselka, kapusta włoska oraz warzywa i owoce będące źródłem Beta-karotenu: liście pietruszki, szpinak, cykoria, sałata, pomidory, suche nasiona roślin strączkowych (fasola, groch, soja zawierająca od 150 - 250 mg w lOOg produktu!). Polany są jednak wrażliwe na gotowanie. Chroni je dodatek witaminy C.
Ponieważ jednak zawartość witaminy w produktach jest zmienna, w sytuacjach wymagających dostarczania tej witaminy zalecana jest jej suplementacja preparatami aptecznymi.
Niezbędny czynnik wzrostu i rozwoju. Konieczny do procesów metabolicznych, do syntezy' puryn, pirymidyn i niektórych aminokwasów, do podziału komórek i do regulacji tworzenia i dojrzewania czerwonych krwinek. Z jego udziałem powstaje serotonina oraz noradrenalina, która jest odpowiedzialna za naszą aktywność i energię. Działa kojąco i uspokajająco (zdrowy’ sen!). W pierwszych tygodniach ciąży' kwas foliowy-’ wpływa na rozwój i kształtowanie się płodu - a zwłaszcza jego układu nerwowego, mózgu i rdzenia kręgowego.
Niedobór powoduje powstawanie ciężkich zaburzeń rozwojowych u płodu (wada cewy nerwowej). Niedobór spowalnia też syntezę DNA i podział komórek. Osłabia wchłanianie substancji pokarmowych z przewodu pokarmowego (i wywołuje biegunkę). Niedobór to nadpobudliwość i trudności w zasypianiu.
Profilaktyka wad cewy nerwowej
W Polsce od 1997 roku prowadzony jest Program Pierwotnej Profilaktyki Wad Cewy Nerwowej. Ma on na celu upowszechnienie spożycia kwasu foliowego w dawce 0,4 mg przez wszystkie kobiety w wieku rozrodczym, które mogą zajść w ciążę w celu zapobieżenia wystąpieniu wad cewy nerwowej u ich potomstwa. Jednak około połowa ciąż jest na ogół niezaplanowana -dlatego ważna jest suplementacja przed, nawet gdy nie myśli się w danym momencie o dziecku. Bo gdy dowiadujemy się o ciąży, jest to już na ogół 4-6 tydzień, a mózg i rdzeń kręgowy dziecka są już ukształtowane! Nie należy’ przyjmować po 15 mg kwasu foliowego dzienne- może powodować zaburzenia układu nerwowego i pokarmowego (tworzą się folacyny w moczu) i alergiczne odczyny skórne.
Wady cewy nerwowej
Wady cewy nerwowej powstają w 1 miesiącu życia płodowego, gdy kobieta najczęściej nie wie, że jest w ciąży. O ich pojawieniu się decyduje wpływ środowiska i czynniki genetyczne. Do wad cewy nerwowej zaliczane są różne postacie kliniczne wad ośrodkowego układu nerwowego, powstające w pierwszych 4 tygodniach rozwoju zarodka. Należą do nich bezmózgowie oraz przepukliny mózgu i rdzenia, najczęściej przepukliny oponowo - rdzeniowe odcinka lędźwiowego kręgosłupa ( otwarte -nie pokryte skórą i zamknięte -pokryte skórą).
Dziecko urodzone z otwartą przepukliną rdzenia musi być operowane w pierwszej dobie. Mimo udanej operacji powikłaniami przepukliny często są: porażenie oraz deformacja kończyn górnych i dolnych, nietrzymanie moczu i kału i upośledzenie umysłowe. Wśród dzieci urodzonych z przepukliną zamkniętą tylko 30% nieobarczonych jest zaburzeniami neurologicznymi.
W wyniku wieloośrodkowych badań naukowych wykazano, że kwas foliowy podawany kobietom w okresie przedkoncepcyjnym i pierwszych 12-tu tygodniach ciąży obniża o 70% liczbę przypadków wady cewy nerwowej u potomstwa.
G.P.