sinice 3

H    H    H    H

Rys. 2.9. Szkielet biliny: łańcuch 4-pirolowy

35 nm, zwane fikobilisomami. Zabarwione niebiesko lub czerwono flkobili-proteiny absorbują energię świetlną o długościach fali, które nie są pochłaniane przez inne barwniki fotosyntetyczne (karotenoidy, chlorofil) i szczególnie w środowisku wodnym (które zmienia skład spektralny światła słonecznego, a zwłaszcza pochłania wykorzystywane przez chlorofil promienie czerwone) odgrywają ważną rolę, przekazując pochłoniętą energię na chlorofil.

Rybosomy sinic są podobne do bakteryjnych o stałej sedymentacji 70 S. Występują w obszarach cytoplazmy nie zajętych przez tylakoidy, a więc zwłaszcza w środkowej bezbarwnej centroplazmie (nukleoplazmie), często tworząc łańcuszki polirybosomów.

Charakterystycznymi organellami, bardzo częstymi u sinic (a dość rzadko spotykanymi u bakterii), są wakuole gazowe (rys. 2.10 A). Tworzą je zespoły ściśle skupionych pęcherzyków wypełnionych gazem. Pęcherzyki te mają kształt st ożkowato zakończonych cylinderków, o długości ponad 300 nm i średnicy 70 nm. Otoczone są cienką białkową błoną o grubości 2 nm. Zawartość ich stanowi gaz o składzie podobnym jak w otaczającym środowisku (0₂, N₂, C0₂). Wakuolom gazowym przypisuje się dwie funkcje. Jedna zwiazana jest z flotacją, tj. unoszeniem się komórek w wodzie, oraz umożliwianiem, dzięki zmianom ciężaru właściwego, umieszczenia się komórek na optymalnej głębokości. Druga prawdopodobna rola polega na osłonie komórek przed nadmiernym promieniowaniem dzięki odbiciu, załamaniu i rozpraszaniu światła.

W cytoplazmie komórek sinic spotyka się też różnego rodzaju inkluzje. Wśród nich zwracają uwagę stosunkowo duże (o średnicy 200—300 nm) wtręty o wielokąt-nym zarysie — ciałka wielokątne (poliedralne) (rys. 2.10 B). Składają się one z regularnie ułożonych, identycznych, błoniastych podjednostek, tworzących regularną ni-bykrystaliczną strukturę. Zawierają najważniejszy enzym fazy ciemnej fotosyntezy, odpowiedzialny za wiązanie C0₂ — karboksylazę /oksygenazę rybulozo-l,5-bisfos-foranową i nazywane bywają karboksysomami.

Rys. 2.10. Organelle i inkluzje komórkowe sinic. A — wakuole gazowe, B — ciałka wielokątne, C — ciała polifosforanowe, D — cyjanoficyna