skan140

adiuwantu Freunda* wywołuje u szczura odczyn zapalny stawów). Odczyn ten zależy od układu nerwowego: uprzednie przecięcie nerwu kulszowego hamuje poadiuwantowy odczyn zapalny w stawach tylnej łapy po stronie ipsilateralnej (tj. po stronie przeciętego nerwu).

Postęp w poznaniu zależności zapalnych zmian naczyniowych od układu nerwowego przyniosły badania nad tzw. odruchem aksonowym oraz zapale' niem nerwowo-pochodnym.

Odczyn potrójny (ang. triple response). Badania odpowiedzi naczyń skórnych na bodziec mechaniczny doprowadziły do koncepcji tzw. odczynu potrój nego^ł> (T. Lewis, 1927; por. notka na s. 50). Odczyn potrójny składa się z: 1) odczynu czerwonego (ang. the red reaction) - pod wpływem urazu me-*! chanicznego (silne pociągnięcie po skórze ostro zakończonym przedmiotem^ uderzenie biczem) w miejscu działania bodźca pojawia się smuga czerwoni (rozszerzenie naczyń mikrokrążenia, niezależne od układu nerwowego, występuje bowiem również po przecięciu nerwów skórnych oraz ich zwyrodnieniu); 2) rumienia (ang. the flarę) - jeżeli bodziec jest wystarczająco silny lub często powtarzany, zaczerwienienie skóry (rumień) szybko rozprzestrzeń nia się poza miejsce bezpośredniego działania urazu (odczyn ten zależy od układu nerwowego, znoszą go bowiem środki znieczulające miejscowo; nie dotyczy on mechanizmów ośrodkowych, lecz wyłącznie obwodowych); na obszarze rumienia występuje wyraźna przeczulica (hiperestezja), przede wszystkim na łagodne nawet bodźce mechaniczne; 3) obrzęku (ang. the whe-al) - jeżeli bodziec mechaniczny jest wystarczająco silny, to w miejscu bezpośredniego działania urazu skóra wkrótce unosi się wyraźnie ponad otaczającą powierzchnię (miejscowy obrzęk wywołany jest zwiększeniem przepuszczalności naczyń). U osób wrażliwych odczyn potrójny występuje już po niezbyt silnym przeciągnięciu po skórze, np. tępym końcem ołówka. Zjawisko to nazywamy dermografizmem (można wówczas niejako „pisać” po skórze).

Odruch aksonowy (ang. axon reflex). Przecięcie nerwu obwodowego dystalnie w stosunku do zwoju rdzeniowego (ryc. 5.4, P,) nie hamuje zrazu pojawiania się rumienia. W takich warunkach rumienia nie można wywołać później, tj. po kilku dniach, gdy mianowicie rozwinie się już zwyrodnienie! włókien nerwowych pozbawionych łączności z ciałami neuronów zlokalizo| wanych w zwoju rdzeniowym (wtedy spośród trzech składników odczynili

Jules Thomas Freund (1891-1960), bakteriolog pochodzenia węgierskiego, pracujący w USA. Adiuwant jest to nieswoisty stymulator odpowiedzi immunologicznej. Adiuwantem Freunda jest wodno-olejowa emulsja zawierająca zabite prątki (np. Mycobacterium tubercu-losis).

"" W koncepcji odczynu potrójnego w ujęciu Lewisa pomija się krótkotrwały skurcz ma* tych naczyń, który jest najwcześniejszym odczynem naczyniowym (lecz tylko na słabe uszkodzenie).