skan165

_vV znacznej mierze wyznaczonych miejscowymi warunkami geograficznymi. Głównymi elementami klimatu są: nasłonecznienie (insolacja), przeciętna temperatura i wilgotność powietrza, jonizacja powietrza, ciśnienie atmosferyczne oraz częstość i amplituda jego wahań, nasilenie i kierunek wiatrów.

Istnieją różne strefy klimatyczne, określone w najbardziej ogólnych zarysach przez kąt padania promieni słonecznych. Kąt ten (tj. nachylenie [gr. klima] w stosunku do powierzchni ziemi), zmienny w ciągu czterech pór roku i zależny od szerokości geograficznej, jest przyczyną różnych lokalnych warunków termicznych (bo różny jest rozkład energii promieniowania słonecznego). Z warunkami termicznymi wiąże się obieg wilgoci (zamknięty cykl parowania i konwekcji pary wodnej, powstawanie chmur i opadów). W ramach układających się równoleżnikowo stref klimatycznych nie ma jednak jednolitego klimatu, lecz występują różnice zależne np. od tego, czy chodzi o morze, czy ląd (różnie przyjmują one energię słoneczną, zmieniają więc obieg wilgoci). W stosunku do lądu znaczenie ma ukształtowanie terenu (góry czy równina). Mówimy więc o klimacie górskim, morskim, kontynentalnym, pustynnym itp. Warunki lokalne mogą (nieraz na niewielkiej przestrzeni) wydatnie modyfikować ogólny typ klimatu; mówimy wtedy o mikroklimacie (często ograniczającym się np. do jednej doliny czy zbocza osłoniętego od wiatrów lub, przeciwnie, wystawionego na ich działanie). Pewne modyfikacje klimatu mogą wynikać z działalności człowieka. Nie mówiąc już o zjawiskach w makroskali (dla przykładu: następstwa klimatyczne industrializacji czy globalnego wyniszczenia lasów w skali całego naszego globu), zjawisko to można obserwować na przykładzie każdego dużego miasta: klimat zmienia się tu wskutek następstw rozległej zabudowy (m.in. emisji ciepła do otoczenia).

Na określonym obszarze warunki meteorologiczne zmieniają się zależnie od aktualnego stanu licznych parametrów (opadów, temperatury i wilgotności powietrza, jego jonizacji, ciśnienia atmosferycznego, widzialności (mgła), siły i kierunku wiatru itp.). Przejściowy i niekiedy bardzo zmienny stan zespołu tych elementów nazywamy pogodą.

W krajach wysoko uprzemysłowionych, nad obszarami zdominowanymi Przez przemysł może w pewnych warunkach tworzyć się smog*: system koloidowy, w którym faza rozproszona składa się z mieszaniny toksycznego dymu i mgły (wilgoci), natomiast środowiskiem rozproszenia jest powietrze, działanie toksyczne smogu wynika z obecności w dymie szkodliwych substancji chemicznych.

Zmiany atmosferyczne zależą od nasłonecznienia oraz ruchu obrotowego Ziemi. Stąd powstają różnice temperatur. Gazy ogrzane (lżejsze) unoszą się, dochodzi do przemieszczania dużych mas powietrza. Kierunek ich ruchu

Grmin utworzony z ang. smoke (dym) oraz fog (irtgla).

165